در مشك بشدّت به هم
مىزنند. به كار بردن كلمه امر نسبت به باد استعمال مجازى است زيرا شخص حكيم جماد
را امر نمىكند.
من (شارح) در
شرح اين جمله مىگويم: حمل كردن كلمه امر بر وزش باد بهتر است زيرا در معنايى است
كه قطب راوندى ذكر كرد در لفظ امر مجاز پيش مىآيد و كلام مخصوصى نيز در اينجا
براى خطاب به باد وجود ندارد. بعلاوه از گفته قطب راوندى خشم بر ملائكه استفاده
مىشود و در حقيقت دو مجاز، يكى مجاز در لفظ امر و ديگرى مجاز در نسبت امر به
فرشتگان لازم مىآيد، هر چند در نسبت دادن امر به باد، در صورتى كه مقصود فرشتگان
باشد، مجاز لازم مىآيد.
اما اگر لفظ
را بر معناى ظاهر حمل كنيم، يعنى منظور امر به باد باشد، صرفاً مجاز در لفظ امر
خواهد بود نه در نسبت آن، و چون يك مجاز لازم مىآيد از قول قطب راوندى بهتر است.
(1326- 1319)
اين عبارت امام كه فرمود: مخض السّقاء و عصفها بالفضاء يعنى مانند سقّا كه آب را
در مشك به حركت در مىآورد و به هم مىفشرد، باد آب را فشرد و بشدّت در هوا فشاند.
در اين عبارت مضافى كه صفت مصدر بوده (مأخذ و عاصف) حذف شده و مضاف اليه در جاى آن
نشسته و به همين دليل به صورت مصدر، منصوب شده است.
الف و لام
ماء در سخن امام (ع) كه فرمود: بتصفيق الماء، الف و لام عهد ذكرى است به كلام ديگر
امام (ع) كه فرمود: ماء متلاطما، اشاره دارد به اين دليل، منظور از آب متلاطم و آب
انباشته يك آب بيشتر نيست. اين نوع تكرار در كلام فصيح رواست، چنان كه خداوند
متعال فرموده است: إِنَّا أَرْسَلْنا إِلَيْكُمْ رَسُولًا شاهِداً. عَلَيْكُمْ
كَما أَرْسَلْنا[1].
[1]
سوره مزمّل (73): آيه (16): ما به سوى فرعون پيامبرى فرستاديم و فرعون با آن
پيامبر مخالفت كرد.