نام کتاب : پاسخ به پرسش هايي پيرامون مجازات هاي اسلامي و حقوق بشر نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 56
الرجل يقتل في الشهر الحرام ما ديته ؟ قال : "دية و ثلث".[1] دلالت اين
حديث بر وجوب تغليظ نسبت به قتل عمد در آن ماهها روشن است،
ولي اطلاق آن نسبت به قتل خطايي محض مشكل است ; زيرا تغليظ
نوعي كيفر مازاد بر اصل ديه متعارف است، و كيفر به لحاظ گناه و
ارتكاب عمدي عمل حرام است و اين امر تنها در قتل عمد يا در
نهايت شبه عمد كه نوعي تقصير در آن وجود دارد قابل تصور و
پذيرش است، به خصوص اينكه اصل مسأله حرمت نهادن به ماههاي
مزبور و حرام بودن قتل و قتال در آنها پيش از اسلام بوده و به امضاي
شريعت اسلام نيز رسيده است، و بديهي است آنچه در آن ماهها حرام
بوده قتل عمدي و اختياري بوده است نه قتل خطايي محض كه از
حيطه اراده و اختيار انسان خارج است .
اما روايت زراره از امام باقر(ع) قال : سألته عن رجل قتل رجلا
خطا في الشهر الحرام قال : "تغلظ عليه الدية و عليه عتق رقبة او صيام
شهرين متتابعين من اشهر الحرام ..."[2] علاوه بر اينكه ذيل آن مورد
تأمل است ممكن است مراد از قتل خطايي در آن قتل خطايي شبيه
عمد باشد; همان طور كه در برخي از رواياتي كه متعرض تبيين انواع
قتل شده، بر قتل شبه عمد، قتل خطايي اطلاق گرديده است .[3]
در هر صورت حكم به تغليظ در مورد قتل خطايي محض مشكل
[1] وسائل الشيعة، ابواب ديات النفس، باب 3، حديث 1 .
[2] همان، ابواب بقية الصوم الواجب، باب 7، حديث 1 .
[3] همان، ابواب قصاص النفس، باب 11، حديث 7 .
نام کتاب : پاسخ به پرسش هايي پيرامون مجازات هاي اسلامي و حقوق بشر نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 56