پرداخت كرد. و روايت عبدالرحمن بن حجاج و نيز روايت دال بر اينكه پيامبر سنت عبدالمطلب را امضا نمود، احتمال اينكه رواياتي كه صد شتر را اصل قرارداده موافق عامه بوده و از روي تقيه صادر شده اند را دفع مي‌كند.

[امكان تحول در نوع ديه ها با تحول جوامع ]

البته در اينجا ممكن است كسي بگويد: چه بسا اصل ديه و تقدير آن به صد شتر از احكام تعبدي محض نيست كه حكمت آن مرموز وغيرقابل فهم براي بشر باشد، بلكه بنابر تصريح روايت محمدبن علي بن حسين از امام باقر(ع) كه در دسته اول ذكر شد، و نيز روايت عبدالرحمن بن حجاج (دسته هفتم) تقدير آن به صد شتر به خاطر سنت جاهليت بود كه در اسلام توسط پيامبراكرم 6 امضا شد. پس با تحول در جامعه و تغيير نظام باديه نشيني و ظهور جوامع مدرن شهري و ورود بشر به عرصه صنايع گوناگون چه دليلي وجود دارد كه همان حكمي كه امضاي سنت زمان جاهليت بود پس از انقضاء آن سنت كه درحقيقت مقوم موضوع حكم شارع مي‌باشد وجود داشته باشد؟و به عبارت ديگر آيا اطلاق احوالي براي ادله امضاي سنت گذشته وجود دارد؟

و اين احتمال مستلزم نفي حكم شرعي به طور كلي نمي باشد، بلكه مستلزم آن است كه به تناسب حكم و موضوع و با توجه به تعبدي نبودن اصل ديه و ملاحظه حكمت عقلايي آن، بر اساس سنت