[بررسي مستند قول مشهور و اشكالات آن ]

اگر مستند مشهور فقها كه قائل به تخيير هستند روايات مذكوره باشد، دو اشكال مهم در آن وجود دارد:

1 - اشكال اول اينكه در اكثر روايات مذكوره، اصل در ديه را صد شتر قرار داده بود و ساير انواع آن به عنوان قيمت يا عوض صد شتر ذكر شده است ; مانند روايات دسته دوم و روايت ابوبصير در دسته چهارم و نيز دسته پنجم و دسته هفتم .

و دسته اول روايات فقط صد شتر را ديه قرار داده بود، آن هم به عنوان سنت عبدالمطلب كه پيامبر6 آن را در اسلام مقرر و امضا نمود، كه ظهور آن در اصل بودن صد شتر قابل انكار نيست . بنابراين ذكر ساير انواع به عنوان قيمت و بدل صدشتر براي تسهيل امر بر مكلفين مي‌باشد.

2 - اشكال دوم اينكه لازمه فهم تخيير از روايات فوق و اصل بودن همه آنها اين است كه قاتل در انتخاب هركدام در هر زمان مخير باشد، پس در زمان يا مكاني كه اختلاف فاحش در قيمت انواع شش گانه وجود دارد در صورتي كه قاتل بتواند كمترين را انتخاب نمايد، علاوه بر اينكه تشريع ساير انواع لغو مي‌باشد ضرر معتنابهي به مجني عليه وارد مي‌شود و بديهي است كه هر كس جز فرد نادر كمترين را انتخاب مي‌كند و فلسفه تشريع ديه به كلي فراموش مي‌شود و موجب تنازع مجدد نيز مي‌باشد.