و اما آنچه از كلمات اصحاب ما و بزرگان فقه درباره امر به معروف و نهي از منكر - هنگامي كه متوقف بر ايراد ضرب و جرح باشد، استفاده مي‌گرديد كه وجوب آن مشروط به اذن امام است و مقتضاي آن اين بود كه "در صورت نبودن امام در جامعه به هنگام مواجه شدن با فساد هرچند گسترده باشد تكليفي بر مسلمانان نيست" ما پيش از اين گفتيم كه : به نظر ما وجوب آن در چنين شرايطي مشروط به وجود امام نيست . [ امر به معروف و نهي از منكر همواره در هر شرايطي واجب است ] اما وجود آن در حيطه خارج به گونه اي كه مؤثر واقع شود و ضرري بر آن مترتب نگردد و براي اينكه قدرت و تشكل و نظمي در كار باشد و هرج و مرج به وجود نيايد، مشروط به وجود امام يعني حكومت است . پس بر اين اساس تأسيس دولت و اقامه حكومت حق [ براي اقامه امر به معروف و نهي از منكر] وجوب مقدمي دارد. [ و به عنوان مقدمه واجب واجب است ].

پيش از اين در خبر يحياي طويل از امام صادق (ع) نيز گذشت كه فرمود:

"خداوند زبان را نگشوده و دست را بسته باشد بلكه خدا آن دو را به گونه اي قرار داده كه هر دو با هم باز و هردو با هم بسته مي‌شود."[1]

و نظير همين مورد است دفاع از حوزه اسلام و كيان مسلمانان كه به صورت مطلق واجب است ; اما وجود برخي از مراتب آن متوقف بر تشكل و تحصيل قدرت است، كه در اين مورد بر مسلمانان ضروري است بر خويش امير و فرماندهي كه امور پراكنده را گردآوري و كار و مبارزه را سازماندهي كند انتخاب كنند.

پس با اين بيان جهاد به هر دو قسم آن نيازمند به امام است، اما بنا بر آنچه بزرگان فرموده اند وجوب جهاد ابتدايي مشروط به امام و اجازه اوست، برخلاف جهاد دفاعي كه وجوب آن مطلق است اما وجود و تحقق آن مشروط و متوقف بر وجود امام است . پيش از اين، بحث تفصيلي اين موضوع در مبحث "حكومت و جهاد" گذشت و در فصل چهارم همين بخش نيز پس از اتمام دلايل دهگانه بر وجوب اقامه دولت و حكومت حقه در همه اعصار، به پاسخ روايتهايي كه اهل سكون و سكوت به آنها تمسك نموده اند خواهيم پرداخت .

ما در آنجا خواهيم گفت كه ائمه (ع) دائما تحت مراقبت شديد و فشار بوده اند و نيرو و ياوري براي قيام و مبارزه عليه حكومتهاي ستمگر نداشتند، و فرمايش امام صادق (ع) را خواهيم خواند كه به "سدير صيرفي" فرمود: "اي سدير، اگر به اندازه

---