كنيم اين ستايش در اثر نعمت حق تعالي است ; اگر خدا به ما هوش و ادراك نداده بود كه بتوانيم درك كنيم، و زبان نداده بود كه بتوانيم او را حمد كنيم، نمي توانستيم او را ستايش كنيم . پس اين ستايش كه از نعمت هاي خداست خودش احتياج به ستايش ديگر دارد، و ما هيچ وقت نمي توانيم منتهاي ستايشي را كه شايسته است نسبت به خدا انجام دهيم .

عجز بشر از شكر نعمت هاي حق تعالي

شكر هم همين طور است، براي اين كه همان شكري كه مي‌كنيم خودش نعمت حق است ; زيرا خدا اراده، زبان و هوش به ما داده كه در نعمت هاي او فكر كنيم ; پس اين شكر، خودش به شكري ديگر احتياج دارد و آن شكر به شكري ديگر و همين طور هرچه جلوتر برويم اين تسلسل هست و ما هيچ وقت نمي توانيم شكر حق تعالي را انجام دهيم .

حديثي از حضرت داود پيامبر(ع) است كه : "يا رب كيف اشكرك و شكري لك نعمة اخري توجب علي الشكر لك"[1] پروردگارا من چطور ترا شكر كنم در حالي كه آن شكر خودش نعمتي است كه اين نعمت باز يك شكر مي‌خواهد، و باز آن شكر نعمت خود نعمتي است كه شكر ديگري مي‌خواهد. و نيز حديثي از پيامبراكرم 6 است كه : "انت يا رب اسبغت علي النعم السوابغ فشكرتك عليها" خدايا تو بر من لبريز كردي نعمت هاي زيادت را و من شكر كردم تو را براي اين نعمت ها; "فكيف لي شكر شكرك"[2] ديگر چطور شكر شكر تو را بكنم كه اين

---