با من بيعت كند به شرط اين كه عليه مسلمانان قيام نكند و فتنه نينگيزد به حال خود واگذاريد".

او حتي بالاتر از اين، حرمت و آزادي و استقلال افراد را چنان محترم مي‌داشت كه در لحظات حساس و خطير جنگ نيز آن را ناديده نمي گرفت و مردم را در اين كه در جنگها به لشكر او بپيوندند يا نپيوندند تحت فشار قرار نمي داد; با آن كه مردم با او بيعت كرده بودند و اطاعت از او واجب بود، در جنگ صفين همه را آزاد گذاشت تا هر كس مايل بود به صفين برود و سهم مردان جنگي را از بيت المال بگيرد. امام حتي براي آنان كه از مرگ بيمي نداشتند اما به هر دليل رغبتي به جنگ با معاويه نيز نداشتند راه سومي نشان مي‌داد كه از خانه نشيني بگريزند و برخلاف ميل خويش هم به جنگ نروند; امام فرمود: "هر كس ميل دارد مي‌تواند به نيروهايي كه در مرزهاي ايران و خراسان با كفار مي‌جنگند ملحق شود". او چند تن از سران لشكر را به خراسان فرستاد تا خوارزم را فتح كنند. چندين شهر از جمله خوارزم و فرغانه در زمان خلافت امام علي (ع) گشوده شد.

امام علي (ع) ميان آزادي فردي و آزادي جامعه تفاوت مي‌گذاشت و حدود آن را به دقت رعايت مي‌كرد، به نحوي كه آزادي فرد مادامي كه به امنيت جامعه آسيب وارد نمي كند نبايد تحديد شود;[1] و به گفته استاد شهيد مرتضي مطهري : خوارج كه به امام مسلمين در هر كوي و برزن افترا بستند و هتك حرمت كردند و جوسازي نمودند، مورد تعرض قرار نگرفته و آزاد بودند و حتي حقوق آنها از بيت المال قطع نشد، تا وقتي كه دست به شمشير بردند. از هنگامي كه به شرارت و كشتار دست زدند، هزاران تن از خوارج را از دم تيغ گذراند.[2]

اخلاق سياسي امام در حكومت نيز چون بيانيه اي عليه سياستمداران و حتي بسياري از زمامداران مدعي پيروي او در همه ازمنه تاريخي است . او به مردمي كه در شهر انبار به پيشوازش آمده بودند و به رسم ساسانيان در ركاب او

---