نويسنده مذكور سپس اين حقوق را در عالي ترين حد خود در نهج البلاغه تعقيب مي‌كند و به آن مستند مي‌سازد.[1] از جمله در فرازي از مقاله خود مي‌نويسد:

مدارك و مستندات اين حقوق در مقاله فوق مضبوط است .

همان علي كه وقتي خلخال از پاي يك زن اهل ذمه مي‌ربايند، صرف نظر از عقيده و ايدئولوژي آنان بر اين ستم ناراحت مي‌شود و مي‌گويد: "اگر مسلماني از اندوه اين ستم بميرد قابل سرزنش نيست".[2] و در نامه به مالك اشتر كه مأمور به حكومت مصر بود، درباره رعايت حقوق مردم مصر مي‌نويسد: "فانهم صنفان : اما اخ لك في الدين او نظير لك في الخلق"[3] مردم مصر - كه تو بر آنان حكومت مي‌كني - يا برادر ديني تو هستند (اگر مسلمانند) و يا نظير تو هستند در خلقت (يعني آنان كه مسلمان نيستند بالاخره همنوع تو و انسانند).

اساس اسلام بر عدالت و رعايت حقوق همه افراد استوار است . علي (ع) هيچ نوع اجباري را در امر حكومت و حتي پذيرفته شدن رهبري خويش از سوي مردم تجويز نمي كرد. او در نخستين روزهاي خلافت كه ايام بيعت بود به آن دسته از يارانش كه از بيعت نكردن برخي از صحابه پيامبر، مانند سعد بن ابي وقاص و عبدالله بن عمر، با حضرت علي (ع) نگران بودند فرمود: "هر كس را كه نمي خواهد

---