اين است كه جو خيلي وسيع و طولاني است و ستاره هاي زيادي هست . ستاره هايي كه شايد چند ميليون سال نوري طول مي‌كشد تا نورشان به ما برسد. اما آخر جو چيست ؟ كسي تا حال آن را كشف نكرده است و علم روز هم ساكت است ; "علياهن" يعني بالاترين آنها يك سقفي است كه محفوظ است از خلل و از اين كه متلاشي شود.

"و سمكا مرفوعا"

(و آن را خيلي بالا قرار داد.)

"سمك" يعني قسمت بالا; (رفع سمكها)[1] كه در قرآن هست يعني سقف آن را بالا برد; "سمكا مرفوعا" يعني سقف خيلي بالا.

جاذبه و دافعه زمين و ستارگان

"بغير عمد يدعمها"

(اين آسمانها چنين نيست كه سقفي داراي ستون باشد.)

ستاره ها و منظومه شمسي و خورشيد وجود دارند ولي ستون براي آنها نزده اند. قرآن مي‌گويد: (بغير عمد ترونها)[2] بدون ستوني كه شما ببينيد.

معنايش اين است كه يك قوه و نيرويي هست كه اينها را حفظ مي‌كند. قوه جاذبه يا ميل به سوي مركز. بالاخره يك نيرويي هست كه آنها را در يك مدار خاصي حفظ مي‌كند. اين همه ستاره ها و خورشيد و ماه و غيره با اين كه حركت هم دارند با يكديگر برخورد و اصطكاك ندارند، پس يك نيروي حافظي هست . لذا مي‌گويد: ستوني كه شما بتوانيد با چشم ببينيد ندارد. "دعامة" يعني ستون كه حافظ مي‌شود براي شئ.

---