اين عبارت يك معناي عميق فلسفي دارد; در قرآن مجيد نيز آمده : (و هو معكم اين ما كنتم)[1] خدا با شماست، هر كجا باشيد.

اين مطالب از نظر فلسفي خيلي مسائل مهمي هستند، ابن ابي الحديد شارح معتزلي تكه هايي از اين خطبه را كه نقل مي‌كند بعد چنين مي‌گويد: "اينها مي‌فهماند اين كه مي‌گويند حضرت علي (ع) به مذاهب و اديان و اقوال و همه علوم اطلاع داشته درست است"[2].

بنابراين حضرت علي (ع) به مسائل عميق فلسفي وارد بودند، منتها بايد ديد كه حضرت اين مسائل را از كجا دريافته اند، اگر قرار باشد در اين رابطه بنشينند و فكر كنند متوجه مي‌شوند اعجاز است ! چرا كه در آن زمان يك دانشگاهي نبوده كه حضرت در آن دانشگاه فلسفه اي خوانده باشد، معلوم مي‌شود علم حضرت علم الهي است كه البته پيغمبراكرم 6 در اين مسأله دخالت داشته اند، اما اين حضرت علي (ع) بوده كه توانسته از پيغمبر6 كسب كند.

معيت جسمي و معيت قيومي

در اينجا حضرت راجع به خدا مي‌فرمايد: "مع كل شئ" خدا با هر چيزي هست (يعني با من، با شما، با آسمان و زمين، با خورشيد و با...) منتها وقتي كه مي‌گوييم : "مع"، آن معيتي كه ما در ذهنمان مي‌آيد معيت جسمي است، مثل اين كه دو جسم پهلوي يكديگر قرار گرفته باشند يا اين كه يكي در ديگري قرار گرفته باشد و ديگري محل آن باشد، مثل آبي كه در كوزه هست، به اين معنا كه آب با كوزه و كوزه هم با آب است، يعني حال و محل با يكديگرند; دو موجود مادي كه پهلوي هم باشند چنين است . به عبارت ديگر "معيت" خودش يك امر اضافي است، يعني اضافه بين

---