اساس اين صفات همان ذات حق است، اما اتصاف به خالقيت بعد از آن است كه مخلوقي باشد; قبل از اين كه مخلوق وجود داشته باشد خدا اتصاف به خالقيت نداشت، هرچند قدرت خالقيت دارد اما خالق بالفعل نيست .

عبارتي است در فلسفه كه مي‌گويند: "المتضائفان متكافئان قوة و فعلا" يعني دو صفتي كه تضايف دارند در قوه و فعليت همدوشند. خدا وقتي خالق بالفعل است كه مخلوق بالفعلي هم باشد، اما اگر مخلوق بالفعلي نباشد خدا خالق بالفعل نيست .

صفات سلبيه و اضافيه را نبايد صفت حساب كرد و عين ذات حق هم نيستند، بلكه انتزاعي و ساخته ذهن اند، البته ريشه آنها در ذات خداست، يعني خدا چون كمال مطلق است از هر نقص و عيبي منزه است و موضوع صفات اضافي مي‌باشد.

قسم سوم و چهارم صفات صفاتي است كه حقيقت دارند:

3- يك نوع آن را مي‌گويند حقيقيه ذات اضافه، يعني حقيقت دارد اما اضافه هم دارد، مانند عالميت، قادريت، كه عالميت با معلوميت با هم اضافه دارند، قادريت با مقدوريت اضافه دارند. اينها را "صفات حقيقيه ذات اضافه" مي‌گويند.

4- يك نوع صفات حقيقي هم داريم كه اضافه ندارند; مثل حيات، حيات صفت حق تعالي است و اضافه ندارد، مي‌خواهد چيزي باشد يا نباشد خدا حي است .

اين صفات حقيقي در ما زائد بر ذاتمان است . ما از اول كه خلق شديم ذاتي داريم ولي علم نداريم و كم كم تحصيل مي‌كنيم، توانايي و قدرت نداريم بعد پيدا مي‌كنيم ; اما خداوند تبارك و تعالي علم و قدرت و حيات دارد، ولي آيا قدرت و علم و حيات خداوند مانند قدرت و علم و حيات ما زائد بر ذات اوست ؟!

نظر اشاعره، معتزله و فلاسفه الهي در مورد صفات خدا

در اين مورد سه نظريه در فلسفه و كلام وجود دارد: مشرب اشاعره، مشرب معتزله و ديدگاه فلاسفه الهي .