نام کتاب : مجموعه ورّام، آداب و اخلاق در اسلام ت تنبیه الخواطر نویسنده : ورام بن ابی فراس جلد : 1 صفحه : 362
3- عبادت را با اخلاص شروع كند بعد ريا و انگيزههاى رياكارى
پيدا شود، در اين صورت سزاوار است كه بكوشد تا ريا را دفع كند امّا عمل را ترك
نكند، و به خود تلقين كند كه به حالت اخلاص برگردد، تا عملش پايان پذيرد، زيرا
شيطان اوّل انسان را وادار به ترك عمل مىكند، اگر اجابت نكرد، و مشغول عبادت شد،
به ريا مىخواند، و اگر ريا را هم نپذيرفت مىگويد: اين عملت خالص نيست و تو
رياكارى و رنجت بيهوده است، كارى كه اخلاص ندارد چه فايده دارد، تا وادار به ترك
عمل كند، وقتى كه عمل ترك شد، او به هدفش رسيده است! مثل كسى كه عمل را از ترس اين
كه مبادا ريا شود، ترك مىگويد، مثل آن كسى است كه اربابش مقدارى گندم به او بدهد
كه در ميان آنها كمى خاك باشد، بعد به او بگويد: اين گندمها را از خاكها جدا كن و
كاملا خالص كن، امّا او اصل عمل را ترك كند و بگويد: من ترسيدم كه اگر اين كار را
بكنم به طور كامل نتوانم پاكيزه كنم و كار را از اصل ترك كند. و از اين قبيل است
آن كه عمل را ترك گويد از ترس اين كه مبادا مردم بگويند؛ او رياكار است و دچار
معصيت شوند و اين يكى از دامهاى شيطان است، زيرا وى اوّلا به مسلمانها بدگمانى
كرده است، او چنين حقى كه به مردم گمان بد ببرد نداشته است.
وانگهى اگر چنين چيزى
بود، حرف مردم چه زيانى به حال او داشته است، او ثواب عبادت را از دست داده است، و
عمل را به خاطر اين حرف مردم كه وى رياكار است، ترك گفتن، عين ريا كارى است، زيرا
اگر او ستايش مردم را دوست نداشت و ترس از نكوهش مردم نداشت، او را چه به حرف مردم
كه بگويند: او رياكار است! يا بگويند: او با اخلاص است! پس چه فرقى بين اين كه عمل
را از ترس اين كه بگويند، رياكار است ترك كند، و بين اينكه عمل را خوب انجام دهد
از ترس اينكه مبادا بگويند: او در غفلت است و كوتاهى مىكند. بلكه ترك عمل بدتر از
اين است. تمام اينها از فريبكارى شيطان نسبت به بندگان نادان است، ترك عمل به
بيهودگى و ترك خيرات مىانجامد، پس تا
نام کتاب : مجموعه ورّام، آداب و اخلاق در اسلام ت تنبیه الخواطر نویسنده : ورام بن ابی فراس جلد : 1 صفحه : 362