ده! و آن حضرت از دنيا جز آن مقدار كه خير محض بود درخواست نمى‌كرد (6).

و فرمود: بار الها مرا تنگدست زنده بدار و تنگدست بميران (7)! و رسول خدا 6 فرمود: بندگان درم و دينار هلاك شدند و از اين هلاكت بخود، نيامدند (8)، و آن بزرگوار بيان داشته است كه دوستدار دنيا بنده دنياست و هر كس سنگى را بندگى كند (9)، بت پرست است.

بدان كه مال دنيا همچون مارى است كه هم زهر دارد و هم پادزهر، و فوايد مال، همان پادزهر آن، و پيامدهاى ناگوار آن زهر است، پس هر كس بديها و خوبيهاى آن را بشناسد، امكان آن را خواهد داشت تا از بدى آن دورى كند، و از خوبى آن بهره‌مند شود.

اما فوايد مال دنيا به دو بخش دنيوى و اخروى تقسيم مى‌شود. امّا فوايد دنيوى مال را نيازى به توضيح نيست، زيرا شناخت آنها همگانى است و اگر چنين نبود، مردم يك ديگر را به خاطر آن نابود نمى‌كردند، و اما فايده‌هاى دينى را در سه بخش محدود مى‌كنيم:

1- براى خود، يا در راه عبادت و يا در راه كمك به عبادت، صرف كند، امّا عبادت مانند مكّه رفتن و صدقه دادن كه جز وسيله مال دنيا امكان وصول به آنها نيست، و اين هر دو از مهمترين عبادتهايند، در صورتى كه براى آدم فقير انجام آنها ممكن نيست و در نتيجه از اين فضيلت محروم است. و اما راه كمك به عبادت، يعنى همان خوراك، پوشاك، ازدواج، زيرا كه اين ضرورتها اگر در دسترس نباشند، دل انسان متوجه آنها بوده، و آسوده براى امور دينى نيست، و آنچه كه براى انجام عبادتى ضرورت دارد، خود نيز عبادت است و استفاده از مال دنيا به مقدار نياز، براى كمك به امور دينى از جمله فوايد دينى است، پس نبايد در اين برخوردارى، بيش از مقدار نياز، وارد شد، زيرا در آن صورت تنها كامجويى دنيوى خواهد بود.

2- مالى كه در راه مردم از قبيل صدقه، خدمت به ديگران و جوانمردى‌