معجزه نياز دارند اما محققين وقتى آن را مطابق مصالح دنيوى يافتند، آن را راست مى‌پندارند.

از فلاسفه حكايت شده است كه: اگر كسى ادعاى اختراع صنعتى را كرده باشد وقتى اين حرف صحيح است كه آن را نشان دهد. و مانند اين، حفظ قرآن است كه دو نفر بگويند قرآن را حفظ كرديم و از آنان بپرسند: دليلتان بر حفظ قرآن چيست؟

اوّلى قرآن را بخواند و مردم ببينند و دوّمى بگويند: دليل من بر حفظ قرآن اين است كه عصا را به مار تبديل مى‌كنم و ماه را دو نيمه مى‌نمايم و اين كارها را هم انجام دهد. باز كار اوّلى مطمئن‌تر از دوّمى است؛ زيرا ممكن است دوّمى نوعى حيله و سحر و طلسم به كار برده باشد و در كار اوّلى هيچ شبهه وارد نمى‌گردد.

پاسخ شبهات مخالفين صحت نبوّت پيامبران‌

(1) به اين افراد گفته مى‌شود: از كجا فهميده‌اند كه آنچه پيامبر اكرم- 6- آورده مطابق مصالح دنيوى است- مثلا در مورد پيامبر اسلام كه شريعت او را تصديق مى‌كنيم- آيا از راه عقل اين مطابقت را فهميده‌ايد يا از راه نقل؟

اگر بگويند: از راه عقل فهميده‌ايم، گفته مى‌شود: از جمله چيزهايى كه پيامبر آورده و تشريع كرده، نمازهاى پنجگانه و روزه ماه رمضان و وجوب مناسك حج است، از چه راهى مطابقت اينها را با مصالح دنيوى فهميديد؟ آيا عقل به جهتى در اينها واقف شده؟ يا حكم عقلى به وجوب اينها يافته‌ايد؟ مانند اينكه بگوييد: از ناحيه «عقل» دريافتيم كه هر كس مثلا اين نمازها را با خصوصياتش در وقتش نخواند، مستحقّ مذمّت است؛ چنانچه كسى كه امانتى نزد اوست وقتى صاحبش خواست و او عذرى نداشت و برنگرداند، مستحق مذمت است، ولى اين حرف صحيح نيست؛ زيرا ما در فهم عقلا جهت واجب شدن روزه ماه رمضان و حرام بودن آن در عيد فطر و قربان و ايام تشريق را نمى‌يابيم. و باز جهت واجب شدن نماز ظهر را با شرايطش در وقت ظهر و واجب نبودن آن را قبل از ظهر نمى‌توانيم دريابيم.