فصاحتش از قرآن زياد بود، اين روشن است كه قرآن به يك نظم مخالف با ساير نظمها اختصاص داشت.

برهان «صرف» در اعجاز قرآن‌

(1) چيزى كه دلالت مى‌كند بر اينكه اگر اعجاز قرآن «صرف (بازداشتن)» نبود مى‌توانستند با قرآن معارضه كنند اين است كه وقتى ثابت گرديد كه در كلام فصيح آنان چيزى است كه خيلى به قرآن نزديك است و در نظم هم برترى و تفاضل نيست، پس دو شاعر بايد در يك نظم مشترك باشند و يكى بر ديگرى زيادى نداشته باشد اگر چه در فصاحت مختلف باشند.

وقتى كه در نظم برترى نيست بايد گفته شود: برترى در سابق بودن است و اين اقتضا مى‌كند كه هر كس به شعر و وزنى از وزنهاى شعر، ابتدا كرده، معجزه آورده است و اين باطل است. و عادتا بر كسى كه به نظمهايى قدرت دارد، يك نظم سخت نيست و در اين به علم زياد نياز ندارد؛ چنانچه در فصاحت دارد، پس كسى كه بر كم، قدرت دارد بر زياد و طولانى هم قادر است اگر چه بر سبيل تشبيه باشد و اگر چه سخنش از فصاحت باشد، پس در نظم برترى واقع نمى‌شود.

بطلان برهان «صرف»

(2) اعتراض بر اين (قول سابق) از چند جهت است: يكى اينكه آنان گفتند: اين سخن شما قرآن را از معجزه بودن خارج مى‌سازد؛ زيرا بنا بر اين مذهب، معجزه بودن از جهت «صرف» است و اين خلاف اجماع مسلمانان مى‌باشد.

پاسخ اين مسأله اختلافى است و نمى‌شود در آن ادعاى اجماع كرد، علاوه معناى معجزه در عرف، غير آن است كه در لغت مى‌باشد. و مراد از معجزه در عرف؛ يعنى چيزى كه در دلالت كردن معجزه بر صدق كسى كه آن در دست او ظاهر شده، بهره‌اى باشد.

و قرآن نزد كسى كه قائل به «صرف» مى‌باشد همين طور است و مى‌شود به آن‌