تشخيص بدهيم.

ميان فاضل و غير فاضل اين شاعران و سخن آن خطيبان فرقى مانند ممكن و معجزه و چيز عادى و چيز خارق العاده نيست؛ چون اگر تمام شاعران به اندازه دو شاعر طائى فصيح بودند، بعد كسى شعرى مانند شعر امرئ القيس را مى‌آورد، اين معجزه نبود. همچنين اگر تمام بليغان عصر ما در يك طبقه بودند، كلام عبد المجيد و ابراهيم بن عباس و مانند آن دو خارق العاده و معجزه نمى‌نمود. اگر اين ثابت شد، پس فرق ميان كلمات قصار سوره‌هاى مفصّل و فصيحترين قصيده‌هاى عربى براى ما ظاهر نيست، به آن ظهورى كه ذكر كرديم و شايد اگر ظهورى بود- مى‌گذاشتند.

پس اين ظهور از چيزهايى است كه غير ما بر آن آگاهى يافته است ولى علم ما به آن نرسيده است- پس دلالت مى‌كند بر اينكه مردم از معارضه دست كشيدند[1].

(1)

معجزه بودن قرآن در فصاحت‌

(2) اشبه به حق و نزديك به حجّت بعد از قول قبلى، سخن كسى است كه گفته است: وجه اعجاز قرآن مجيد؛ خارج بودن «فصاحت» آن از روال عادى مى‌باشد، پس ما زاد از عادت، معجزه است؛ چنانچه عادت خداوند متعال در قدرت بر اين تعلّق گرفته است كه به معجزه ملحق شود، پس همين گونه است «قرآن مجيد»[2].

(3)

در معجزه بودن فصاحت با نظم‌

(4) بدان كسانى كه قائل شده‌اند كه وجه اعجاز قرآن «فصاحت» بيش از اندازه و خارق العاده بودن آن است، دو صنف شده‌اند؛ عده‌اى فقط «فصاحت» را گفته‌اند و از نظم سخنى نرانده‌اند و برخى ديگر «فصاحت را با نظم و اسلوب مخصوص» معجزه شمرده‌اند.

هر دو گروه مى‌گويند وقتى كه ثابت شد كه «فصاحت» قرآن خارق العاده‌

[1] بحار الأنوار: 92/ 128.

[2] بحار الأنوار: 92/ 128.