نيست. خداوند در ملكوت خود يعنى آن چيزى كه به برگزيدگانش و از جمله به ابراهيم خليل ارائه داد:

و فرمود: وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ‌[1]: و همچنين به ابراهيم ملكوت آسمانها و زمين را ارائه كرديم تا از يقين‌كنندگان باشد.

با اين وصف چگونه عرش خدا حمل مى‌شود، در حالى كه به حيات او، قلوبشان زنده شده و به نور او به معرفتش راه يافته‌اند؟! راوى گفت: جاثليق در اين موقع رو كرد به طرف يارانش و گفت: سوگند به خدا اين كلام حقى است كه از نزد خدا بر زبان مسيح و پيامبران و اوصيا جارى گشته بود.

بهشت و دوزخ در كجا هستند؟

جاثليق پرسيد: آيا بهشت در دنياست يا در آخرت و آخرت نسبت به دنيا، در كجا واقع شده است؟

فرمود: دنيا در آخرت واقع گرديده، و آخرت محيط به دنياست، زيرا روندگان از زندگى به سوى مرگ، روشن است و چنان كه مسأله را درك كنند، آخرت همان خانه «حيوان» و زندگى است چرا كه دنيا خانه نقل و رفتن و آخرت خانه زندگى است، همچون كسى كه در خواب است (و خواب او موقت و محدود است) و علت اين مسأله در اين نهفته، كه جسم مى‌خوابد و روح نمى‌خوابد و بدن مى‌ميرد و روح نمى‌ميرد، خداوند مى‌فرمايد:

[1] انعام/ 75.