رفتم و چون مى‌بايد سه ربع دينار به او بدهم گفتم: شما خيانت كرديد، فلان چيز اطو نسوخته است كه محتاج به تعويض باشد بلكه فلان سيمش پاره شده است و اجرت تعمير آن ده فلس است. اطو را خودم باز كردم و به وى نشان دادم نقطه‌اى را كه او لحيم كرده است. آن مرد از اينگونه اطّلاع من خجالت كشيد، و من ده فلس دادم و اطو را آوردم. و اين عمل را دليل بر زيركى و فطانت خود مى‌دانست.

حضرت آقا هيچ نگفتند، و سپس به ما فرمودند: من اگر بجاى او بودم سه ربع دينار را ميدادم و به روى او نمى‌آوردم.

نظير اين سَماحَت و مَجد اخلاقى از آخوند ملّا حسينقلى همدانى نقل شده است. نوه ايشان [1] خودش در نجف اشرف براى حقير گفت: در يك سفر زيارتى كه مرحوم آخوند با اصحابشان پياده به كربلا مشرّف مى‌شدند، در راه عرب‌هاى بيابانى ايشان را لخت مى‌كنند و هر چه دارند مى‌ربايند.

سپس كه ايشان را مى‌شناسند، به حضورشان مى‌آيند و هر چه ربوده بودند تقديم مى‌كنند و معذرت ميخواهند. مرحوم آخوند فقط كتابهاى وقفى را كه ربوده بودند پس ميگيرد و بقيّه كتب و اموال را نمى‌گيرد و ميفرمايد: به مجرّد سرقت، من ايشان را بِحِلّ كردم، چون راضى نشدم بواسطه من خداوند كسى را در آتش دوزخ بسوزاند.

روايات درباره اينگونه گذشتها از حضرت امام جعفر صادق 7 و سائر أئمّه بسيار است، و البتّه ايشان نمونه و الگو و اسوه حسنه براى جميع امّت ميباشند. [2]

______________________________ [1] مرحوم حجّة الإسلام حاج شيخ محمّد همدانى فرزند مرحوم حجّة الإسلام حاج شيخ على رضوان الله عليهما

[2]. مجلسى رضوان الله عليه در جلد ثامن از «بحار الانوار» طبع كمپانى، فى الفِتَن الواقعةِ بَعدَ الرّسول صلّى الله عليه و ءَالِهِ، در ص 141 در باب العِلَّة الّتى مِن أجْلِها تَرَكَ أميرُالمؤمنينَ 7ُ فَدَكَ لمّا وَلِىَ النّاسَ، سه روايت ذكر نموده است:

(ع) دقّاق با سند خود از أبو بصير از حضرت صادق 7 قالَ:

قُلْتُ لَهُ: لِمَ لَمْ يَأْخُذْ أميرُالْمُؤمِنينَ عَلَيهِ السّلامُ فَدَكَ لَمّا وَلِىَ النّاسَ وَ لِاىِّ عِلَّةٍ تَرَكَها؟ فَقالَ لَهُ: لِانَّ الظّالِمَ وَ الْمَظْلومَةَ قَدْ كانا قَدِما عَلَى اللهِ عَزّ وَ جَلَّ (نسخه بدل: وَ أثابَ اللَهُ الْمَظْلومَةَ وَ عاقَبَ الظّالِمَ) فَكَرِهَ أنْ يَسْتَرْجِعَ شَيْئًا قَد عاقَبَ اللهُ عَلَيْهِ غاصِبَهُ و أثابَ عَلَيهِ الْمَغْصوبَةَ.

(ع) با سند خود از ابراهيم كرخى كه ميگويد:

سَألْتُ أبَا عَبْدِ اللَهِ عَلَيهِ السّلامُ فَقُلْتُ لَهُ: لِاىِّ عِلَّةٍ تَرَكَ أميرُالْمُؤْمنينَ عَلَيهِ السّلامُ فَدَكًا لَمّا وَلِىَ النّاسَ؟! فَقالَ: لِلِاقْتِدآءِ بِرَسولِ اللَهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ و ءَالِهِ لَمّا فَتَحَ مَكَّةَ وَ قَد باعَ عَقيلُ بْنُ أبى طالِبٍ دارَهُ. فَقيلَ لَهُ: يا رَسولَ اللهِ! ألا تَرْجِعُ إلى دارِكَ؟! فَقالَ عَلَيْهِ السّلامُ: وَ هَل تَرَكَ عَقيلٌ لَنا دارًا؟ إنّا أهلُ بَيْتٍ لا نَسْتَرْجِعُ شَيْئًا يُؤْخَذُ مِنّا ظُلْمًا؛ فَلِذلِكَ لَمْ يَسْتَرْجِعْ فَدَكًا لَمّا وَلىَ.

(ن ع) با سند خود از حسن بن فضّال از حضرت أبو الحسن 7 قال:

سَألْتُهُ عَن أميرِالْمُؤمنينَ عَلَيهِ السّلامُ لِمَ لَمْ يَسْتَرْجِعْ فَدَكَ لَمّا وَلىَ النّاسَ؟ فَقالَ: لِانّا أهلُ بَيْتٍ وَليُّنا اللَهُ عَزّ وَ جَلَّ، لا يَأْخُذُ لَنا حُقوقَنا مِمَّنْ يَظْلِمُنا إلّا هُوَ. وَ نَحْنُ أوْليآءُ الْمُؤْمِنينَ؛ إنَّما نَحْكُمُ لَهُمْ وَ نَأْخُذُ حُقوقَهُمْ مِمَّنْ يَظْلِمُهُمْ، وَ لا نَأْخُذُ لِانْفُسِنا

.