رجاله الكبير حكايت ميكند كه: وَ مَا نَسَبَ إلَيهِ بَعْضُ الْغاغَةِ أنّهُ قالَ: لَمْ يَقْتُلْ يَزيدُ الْحُسَيْنَ إلّا بِسَيْفِ جَدِّهِ، فَذَلِكَ قَولُ الْقاضى أبى بَكْرٍ مُحَمّدِ بْنِ عَبدِ اللَهِ بْنِ العَرَبىِّ المَعافِرىِّ تِلْميذِ الغَزالىِّ فى شَرحِ قَصيدَتِهِ الهَمزيَّةِ. وَ فَسَّرَهُ ابنُ حَجَرٍ وَ قالَ: أىْ لِانَّهُ الْخَليفَةُ وَ الْحُسَيْنَ عَلَيهِ السّلامُ باغٍ عَلَيه. [1]

«و آنچه را كه بعضى از مردم عامّى به محيى الدّين نسبت داده‌اند كه: يزيد حسين را نكشت مگر با شمشير جدّش، پس بدانكه اين كلام، گفتار قاضى أبو بكر محمّد بن عبد الله بن عربى معافرى شاگرد غزالىّ است در شرح قصيده همزيّه خود؛ و ابن حجر آنرا تفسير كرده و گفته است: بجهت آنكه يزيد خليفه بود، و حسين 7 بر وى به عنوان بغى خروج نموده بود.» [2]

______________________________ [1] «روضات» طبع سنگى، ج 4، ص‌

[2] 591 در كتاب «ذخائر الاعلاق فى شرح ترجمان الاشواق» كه متن و شرح آن هر دو از محيى الدّين بن عربى مى‌باشد، محقّق و معلّق آن: محمّد عبد الرّحمن كردى كه مدرّس لغت عرب در دانشگاه الازهر است، در صفحه ط از مقدّمه خود گويد:

نسب او أبو بكر محيى الدّين محمّد بن علىّ بن محمّد بن أحمد بن عبد الله حاتمىّ طائىّ است كه در بلاد أندلس به او ابن العربىّ گويند با الف و لام؛ امّا در مشرق زمين به او ابن عربىّ گويند بدون الف و لام، براى آنكه ميان او و ميان قاضى أبو بكر بن العربىّ المعافِرىّ فرق داده شود. وى قاضى القضاة إشْبيليه بوده است كه به شرق كوچ كرد و در سنه پانصد و چهل و سه (543) بمرد.

بايد دانست كه: او شاگرد غزالى بوده است و زمانش قريب يك قرن مقدّم بر محيى الدّين بوده است. تولّد محيى الدّين در سنه پانصد و شصت (560) هجريّه و مرگش در سنه ششصد و سى و هشت (638) بوده است. بنابراين، مدّت نود و پنج (95) سال، قريب يك قرن، محيى الدّين پس از قاضى معافرى بوده است. محيى الدّين علاوه بر شهرت به ابن عربى، به حاتمى طائى عَدَوى نيز مشهور است؛ به حاتمى بجهت آنكه از اولاد حاتم است، و به طائى بجهت آنكه حاتم از قبيله طىّ بوده است، و به عدوى بجهت آنكه از اولاد عَدىّ ابن حاتم است. و جلالت و عظمت مقام عَدىّ بن حاتم و اخلاص و ولايتش به ساحت مقدّس أمير المؤمنين 7 و تشيّع او امرى است كه جاى ترديد نيست؛ صحف و تواريخ و سيَر از اين معانى مشحون و زينت بخش دفاتر روزگار است. و خود همين انتساب وى به عَدىّ و جوهره و نواده وجودى او بودن نيز موجب فَناء و اندكاك او در ولاءِ اهل بيت مى‌باشد.