مقام و حالات گوناگون تزكيه نفس، مانند مكاشف و الهام و جذبه و ذوق و اشتياق شنيده بود، حالا از روى عمل و يقين احساس مى‌نمايد و قوت قلب و قوه توكل و ايمان و اعتمادش بر الطاف و فيوضات و هدايت پروردگار روز به روز قوى‌تر مى‌گردد.

5- نفس مطمئنه‌

در مرحله چهارم، با وجود تكامل يافتن قوه تعقل و اراده عقلى، باز زندگى انسان خواه فردى خواه اجتماعى، بكلى از خطا و گناه آزاد نخواهد ماند، چون كه قواى نفسانى و حيوانى بكلى ريشه‌كن نشده و به عبارت درست‌تر تبديل به قواى روحانى نگشته و هنوز خام و نارس‌اند.

از اين‌رو در اكثر اوقات، همان قواى حيوانى سر خود را بلند كرده و اظهار حيات و زور و قدرت خواهند نمود.

اين حال در زندگى عارف سالك بارها پيش مى‌آيد و گاهى اوقات او را گرفتار وحشت و حيرت و نوميدى مى‌سازد، وى راهبران بينادل كه اين تجربه‌ها را پشت‌سر گذاشته‌اند، از پيدايش اين احوال ما را آگاهى و دلدارى داده‌اند. پس در اين حال و در اين‌گونه برگشت‌ها و تنزل‌هاى ناگهانى نبايد دل از دست داد و نوميد و مضطرب گرديد، بلكه بايد به مراقبت افزود و با جان و دل آن حادثه‌هاى ناگوار و حال‌هاى پر اضطرار را پذيرفت و به رفع آن‌ها كوشيد؛ زيرا كه شرط سلوك و مقتضيات تزكيه نفس همين است.

ولى در اين مرحله كه نفس عنوان صفت مطمئنه به خود مى‌گيرد، طورى در مقام خويش استوار و پا فشار و برقرار خواهد بود كه ديگر ترس لغزيدن و پايين افتادن و مغلوب هوس‌ها و فريب‌هاى نفس حيوانى و گرفتار وساوس شيطانى شدن باقى نخواهد ماند.