داده است كه با كمال تأسف، نادان، مصلحت و فايده خاموشى را نميداند و ازاين‌روى، خاموشى نمى‌گزيند و ياوه‌سرايى ميكند و نادانى خود را برملا ميسازد. نكته ديگر اينكه:

كسى كه مورد خاموشى را بداند، نادان نيست. در ديباچه گلستان آمده است:

______________________________ (204)-

قطعه بر وزن شماره 1 با قافيه مردف موصول.

(205)- فضيحت: بمعنى رسوايى، مصدر است و در اينجا بجاى صفت استعمال شده و تاء مربوط آن به هاء غير ملفوظ مبدل گرديده است.

(206)- جوز: معرب گوز بمعنى گردكان (گردو).

(207)- سبكبارى: سبكى وزن.

(208)-

قطعه بر وزن شماره 7 با قافيه مؤسس با رعايت حرف دخيل.

(209)- دايم: در اينجا قيد است بمعنى پيوسته و چون صفت براى عمر نيست، عمر را نبايد بكسره خواند. در بعضى نسخه‌ها بجاى عمر، سعى آمده است.

(210)- لوم، مصدر عربى بمعنى سرزنش.

(211)- لايم، سرزنش‌كننده، ملامتگر، اسم فاعل از «لام، يلوم».

لوم لائم: مقتبس از عبارت قرآنى است كه درباره مؤمنان آمده: لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ‌ يعنى: از سرزنش ملامتگر نميترسند.

(212)- بهائم: جانوران. جمع بهيمه.

مراد سعدى اين است كه آدمى نادان از حيوان، پست‌تر است زيرا حيوان با خاموشى، وضع درونى خود را نهان ميدارد و بسا هست كه پنداريم داراى ادراك و فهمى است. اما نادان، مصلحت خويش نميداند و فقدان ادراك خود را آشكارا ميسازد.

\* قاعده راجع به املاء: در عربى، حرف عله بعد از الف زايد به همزه بدل ميشود مانند: قائم، بهائم. اما در فارسى بهتر اين است كه همزه مكسور را در ميان كلمه به ياء بدل كنيم مانند: قايم، بهايم.

(213)-

مثنوى بر وزن شماره 11.

(214)- ناصواب آيد: مسند است براى سخنش. صواب، اصلا مصدر است و در فارسى بعنوان صفت، استعمال ميشود و بهمين جهت با حرف «نا» كه ادات نفى صفتها است مركب ميگردد.