إِنَّ هذَا الْقُرآنَ يَهْدِى لِلَّتى‌ هِىَ أَقْوَمُ» [1] قال صلى اللّه عليه و آله: «انى تارك فيكم الثقلين ما إن تمسكتم بهما لن تضلوا ابدا» [2] يعنى: و رحمت نازل كرد بر كسى كه چنگ زننده است از ريسمانهاى تو كه كتب و شرايع انبياء است به ريسمان بزرگى كه رساترين ريسمانهاست كه عبارت از شرع اسلام و حقيقت قرآن است كه اين ريسمان متين حق آويخته شده تا كه يوسف نفس به واسطه او از چاه طبيعت به آسمان محبّت مرتقى شود.

ايضاح اكمليت دين و دوام شريعت‌

بدان كه حقيقت حضرت نبوى صلوات اللّه عليه اوّل صادر و اوّل مخلوقى است كه از حضرت حق صادر شده چنانچه فرمود: «اوّل ما خلق اللّه نورى» [3] و حديث «اوّل ما خلق اللّه العقل» [4] و «اوّل ما خلق اللّه القلم»[1] منافات ندارد چون آن نور مبارك به اعتبار تجرّدش از مادّه ذاتا و فعلا عقل ناميده شود و به اعتبار آن كه به واسطه او نقش وجود همه موجودات در صفحه كائنات كشيده شد، قلم گويند چون آن نور بعد از آن كه صادر اوّل شد، بايد اشرف و اكمل همه موجودات باشد بلكه فعليّة اخيره باشد نسبت به قوس‌

______________________________ [1] اسراء- 9: اين قرآن به راهى هدايت مى‌كند كه مستقيم‌ترين راهها است.

[2] بحار الأنوار، ج 22- 469- 476، ارشاد مفيد، اعلام الورى، صواعق، ص 57 و 136 كشف الغمّة، ص 43، اصول كافى ج 1- 299، كتاب الحجّة، حديث 6 و ج 4- 141، كتاب الايمان و الكفر، ج 1. مرحوم مير حامد حسين هندى قسمتى از كتاب معروف خود (عبقات) را به اسناد اين حديث اختصاص داده است و دار التقريب مصر، سال 1374، رساله‌اى پيرامون حديث انتشار داده است.

[3] مرحوم مجلسى در مرآة العقول ذيل حديث عقل مى‌نويسد: «خبر اوّل ما خلق الله العقل را در اخبار معتبر نديدم، اين حديث از عامّه است. آرى در اخبار ما آمده است: عقل، اوّل مخلوق روحانى است و منافاتى با خلق بعضى اجسام قبل از آن ندارد. (بعد مى‌افزايد): آنچه آنان براى عقول گفته‌اند در اخبار متواتر، براى ارواح پيامبر و ائمّه : ثابت شده است زيرا آنان عقل را قديم مى‌دانند در حالى كه اخبار ما تقدّم، خلقت ارواح مقدّس پيامبر و ائمّه : را بر همه مخلوقات ثابت مى‌كند» امّا احاديث مبنى بر اينكه نور پيامبر صلى اللّه عليه و آله اوّلين مخلوق است، در كتب معتبره فراوان است از جمله در بحار الأنوار، جلد 1- 97، باب بدء خلقه و ما جرى و همچنين در كتاب الحجّه كافى، باب مولد النّبى چندين حديث با عبارات مختلف نقل شده است.

[4] مرحوم مجلسى در مرآة العقول ذيل حديث عقل مى‌نويسد: «خبر اوّل ما خلق الله العقل را در اخبار معتبر نديدم، اين حديث از عامّه است. آرى در اخبار ما آمده است: عقل، اوّل مخلوق روحانى است و منافاتى با خلق بعضى اجسام قبل از آن ندارد. (بعد مى‌افزايد): آنچه آنان براى عقول گفته‌اند در اخبار متواتر، براى ارواح پيامبر و ائمّه : ثابت شده است زيرا آنان عقل را قديم مى‌دانند در حالى كه اخبار ما تقدّم، خلقت ارواح مقدّس پيامبر و ائمّه : را بر همه مخلوقات ثابت مى‌كند» امّا احاديث مبنى بر اينكه نور پيامبر صلى اللّه عليه و آله اوّلين مخلوق است، در كتب معتبره فراوان است از جمله در بحار الأنوار، جلد 1- 97، باب بدء خلقه و ما جرى و همچنين در كتاب الحجّه كافى، باب مولد النّبى چندين حديث با عبارات مختلف نقل شده است.

[1] - نور الثّقلين، ج 5- 389، حديث 9 و علم اليقين، ج 1- 154.