حكايت (2) [يكى خوب خلق و خلق پوش بود ....]

[1] رخش: اسب رستم كه به اعتبار رنگ بور و سياهش به اين نام موسوم شده است.

[2] برهمن( با فتح سوم و چهارم): صورتى از برهمن با سكون« ها» جمع آن براهمه پيشواى دين برهمائيان. برهما از خدايان قديم هندوست كه با« ويشنو» و« شيوا» تثليث هندى را تشكيل ميدهد، برهما خالق و ويشنو محافظ و شيوا مخرب است. كتاب مقدس برهما« ودا» نام دارد، برهما طبقه اعلاى برهمائيان است كار ايشان تفكر و تعليم است مالك چيزى نتوانند شد و جز به امور دينى نميپردازند.

[3] - بجز كشته خويشتن ندروى: نظير از كلمات عربى« كل امرى‌ء يحصد ما زرع و يجزى بما صنع».

[4] جهان از تو گيرند: مردم جهان از تو راه گريز ميگيرند. هرگاه مسند اليه اسم جمع از قبيل مردم و خلق باشد و مسند فعلى باشد كه يكايك افراد جماعت جدا از يكديگر بآن اقدام ميكنند، فعل بصورت جمع آورده ميشود. گاهى فعلى كه به« هركس» اسناد داده شود در بوستان سعدى و آثار سخنوران ديگر بصورت جمع آمده است.

[5] خلق( با دو فتحه): كهنه، ژنده.

[6] جويان: صفت فاعلى از جستن. پساوند« الف» با پساوند« الف و نون» در صفات فاعلى مراقبت دارد. به اين معنى كه يكى از آنها در زبان فارسى معمول است، لكن چند صفت از اين قاعده مستثنى است از آن جمله:« جويان» و« جويا»« شكوفان» و« شكوفا»« روان» و« روا». صفت فاعلى مركب غالبا با« الف و نون» براى بيان حالت تشكيل ميگردد چنانكه گوئيم:« سخنگويان پيش آمد، رقص‌كنان، نشاط خويش ابراز داشت». اين نوع تركيب مبين اشتغال، به كارى كه بنحوى در آن همكارى جمعى ملحوظ باشد دلالت دارد چنانكه گويند:« در اين هفته جامه بران داريم» يا« در فصل زمستان بره‌كشان كفشگران است»:

يعنى وقت رواج كار آنهاست.