چيز ديگر نباشد

. فصل سيّم در بيان زكاة گندم و جو و خرما و مويز

زكاة در اين اجناس اربعه واجب مى‌شود بدو شرط:

شرط اوّل‌ آن كه خود اين اجناس را كاشته باشد يا قبل از آن كه گندم و جو و انگور دانه بندد و خرما زرد يا سرخ شود بملك او در آيد پس اگر گندم و جو و انگور بعد از دانه بستن و خرما بعد از آن كه سرخ يا زرد شود بملك شخصى در آيد زكاة بر او واجب نيست.

شرط دويّم‌ آن كه به نصاب رسيده باشد و آن سيصد صاع شرعيست و صاع شرعى يك هزار و يك صد و هفتاد درهم شرعيست و درهم شرعى بوزن چهل و هشت جو ميانه است پس صاع بوزن پنجاه و شش هزار و يك صد و شصت جو ميانه است چنانكه در بحث وضو مذكور شد و هر چه از نصاب زياده باشد اگر چه آن يكمن باشد يا كمتر زكاة دادن آن واجبست و زكاة اين اجناس ده يكست اگر با آب روان يا آب باران يا بى‌احتياج به آب دادن حاصل شود و نصف ده يكست اگر با آب چاه و گاو و امثال آن حاصل شده باشد و اگر بهر دو حاصل شده باشد حكم بر اغلب است و اگر برابر باشد چهار دانك و نيم از ده يك آن بايد داد پس اگر شصت خروار گندم بهر دو آب بالسّويّه حاصل شود زكاة آن چهار خروار و نيم است و اعتبار نصاب اين اجناس بعد از وضع خراج‌[1] و تخم و حصّه برزگر و نقصان گاو و مصالح الاملاك است و اگر آب يا زراعت را قبل از دانه بستن خريده باشد قيمت آن را نيز بيرون‌[2] كند و بعد از بيرون كردن اينها اگر مقدار نصاب بماند زكاة واجبست و اگر كمتر بماند ساقط است و انگورى كه عادت نيست كه آن را مويز كنند و رطبى كه عادت نيست كه آن را خرما كنند تخمين بايد كرد كه اگر مويز و خرما شود به نصاب مى‌رسد يا نه اگر به نصاب رسد زكاة واجب است و الّا ساقط است و تا وقت دادن زكاة هر چه صاحب مال ازين اجناس تصرّف نمايد از انگور و رطب و غيره واجبست كه مقدار زكاة آن را معلوم خود سازد تا در وقت دادن زكاة عوض آن به مستحقّ رساند و هر گاه زكاة اين اجناس را يك نوبت داده باشد ديگر دادن زكاة آنها واجب نيست اگر چه چند سال بر آن بگذرد

. فصل چهارم در بيان زكاة شتر و گاو و گوسفند

زكاة اينها واجب است به چهار شرط:

اوّل‌ آن كه مدّت يازده ماه در ملك اين كس باشند.

دويّم‌ آن كه در مدّت مذكور قوت آنها از چريدن باشد نه از مال مالك.

سيّم‌ آن كه در مدّت مذكور شتر و گاو را كار نفر؟؟؟[3] مثل بار كردن و زمين شيار كردن.

چهارم‌ آن كه به نصاب رسد پس در كمتر از پنج‌

[1] خراج سلطان شيعه موضوع نيست بلى آن چه از عين جنس مى‌برد زكاة آن مقدار را جايز است ندهند صدر دام ظلّه العالى

[2] احوط وضع نكردن مؤنه است خصوصا آن چه پيش از دانه بستن بوده است صدر دام ظلّه العالى

[3] چون در گوسفند كار فرمودن آن متعارف نيست صدر دام ظلّه العالى