نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 118
ترجمه: و اگر كسر در هردو طرف بود و عدد صحيح يا با هردو يا تنها با يكى
از آندو همراه بوده و يا اصلا عدد صحيح در هيچكدام از طرفين وجود نداشت قاعده
اينستكه در صورت بودن عدد صحيح يا كسر ابتداء بايد آنرا تجنيس نمود و سپس مجنّسها
را در مجنّسها ضرب مىكنيم و اگر عدد صحيح با كسر مضروب فيه همراه نبود و فقط
همراه مضروب عدد صحيح داشتيم مجنّس مضروب را در صورت كسر ضرب مىكنيم و اگر عدد
صحيح با هيچكدام همراه نباشد صورت كسر را در صورت كسر ضرب مىكنيم و حاصل ضرب حاصل
اوّل ما مىباشد و بعد مخارج را در مخارج ضرب كرده و آن حاصل دوّم مىباشد، سپس
حاصل اوّل را بر حاصل دوّم تقسيم مىكنيم مشروط باينكه حاصل اوّل از دوّم بزرگتر
باشد و در فرضى كه از آن كمتر باشد بآن نسبتش مىدهيم و خارج قسمت عدد مطلوب ما
مىباشد، بنابراين حاصل ضرب دو عدد صحيح و نصف در سه عدد صحيح و ثلث، هشت عدد صحيح
و يك سوم مىباشد و حاصل ضرب دو عدد صحيح و يك چهارم در پنج ششم يك عدد صحيح و هفت
هشتم است و از ضرب سه چهارم در پنج هفتم نصف و ربع سبع بدست مىآيد.
شرح و اگر كسر در
دو طرف ضرب بود يعنى هم مضروب و هم مضروب فيه كسر بوده و نيز همراه هر دو يا يكدام
عدد صحيح آمده باشد شرح هر دو صورت قبلا گذشت فقط در اينجا بشرح مثالهاى در متن
مىپردازيم و براى اينكه بطول نكشد فقط عمليّات آنرا ذكر مىكنيم.
مثال اوّل
مثال دوّم
نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 118