اين بنا به مقتضاى زنجيره ترتيب است كه نزد محققان معلوم است، ولى از حيث حكم خصوصيت توجه حق به ذات خودش به اين موجود و اسم الهى كه به سبب اين موجود تعين يافته و اتصال به ذات حق دارد استناد به حق پيدا مى‌كند، يعنى از حيث اينكه اسم از وجهى عين مسما است و هر اصلى عبارت است از كلى‌اى از كليات، پس هر كس اسمش را كه مطابق حقيقتش است- به‌گونه معين و مشخص- و يا نسبت مخصوص بدان را از مطلق مرتبه جمع دانست؛ در آن تصرف كرده و اثر گذارده و آن چيز منقاد او شده بطور موقت و يا غير موقت اثرپذير مى‌گردد، زيرا علت موقت معرفت او است از حيث اوصاف تقيّدى او و علت غير موقت؛ گرفتن او است مر امر را از حق جامع به واسطه استعداد تام انسانى كمالى حقيقى، اين را نيك بفهم، پايان سخن حضرت شيخ قدس سره.

298/ 5 دوم اين كه اثر اسماء و حقايق غير صور و مظاهر آنها است، و روح صورت حسّى و مثالى عبارت از آن حقايق مى‌باشد، يعنى از حيث تعيّن اين حقايق در عالم ارواح، اما از حيث تعيّن آنها در عالم معانى و مرتبه علمى؛ آنها سرّ آنها (صور) هستند نه روحشان، و بعضا روح روح هم ناميده شده‌اند. سپس (گوييم:) هر حقيقت و حكم آن از صورتش كه به واسطه مشيّت حق تعالى حاصل شده است شناخته مى‌شود و حكم هر يك از اسماء و حقايق با رفتن اثرش كه همان صورت است از ميان ميرود، اين را نيك بفهم و خداى را سپاس گوى كه در اين سرّى هست و تحت آن سرّ اسرارى نهفته است.

299/ 5 سوم اينكه فرق بين اثر واصل از مرتبه جمع و بين واصل غير از مرتبه جمع و پائين‌تر از آن اين‌كه: اثرپذيرى و انفعال تو اگر اختصاص به ظاهر و يا باطن داشته و هر دو را كامل فرا نگرفته و فناى تام حاصل نشده، بنابراين اثر از واردى و يا غير وارد از مراتب پائين‌تر از آن است، پس اگر فقط انفعال براى صورت ظاهر حاصل شود، اصل و كانون وارد و يا اثر مرتبه اسم «ظاهر» و همرديفان آن است، و اگر فقط باطن انفعال يافت و يا هر دو؛ ولى انفعال يكى از آن دو جلوتر بوده و سپس ديگرى انفعال يافت، حكم خاص آن است كه اوليتش- با اختلاف مراتب جزئى و يا كلى و مظاهر روحانى و مثالى و حسى و طبيعى‌اش- ظاهر شده است، سپس (گوييم:) وقتى انفعال اختصاص به باطن پيدا كرد و حكمش دايره روحانى را