حسّ و چه از نظر خيال بدانى؛ آنها چهل و نه مظهرى‌اند براى چهل و نه حقيقت اسمى الهى، زيرا مفاتيح دوّمين كه عبارت از اصول الوهيت‌اند مفاتيح نخستين مى‌باشند- هم‌چنان كه در برخى از عبارت حضرت شيخ قدس سره آمده- به اين اعتبار كه نكاح اول حروف غيبى بسيط براى نتيجه‌گيرى و پديد آمدن موجودات روحانى است كه از آنها آغاز مى‌شود و شمارشان هفت است، و چون در هر يك از آنها طلب‌شان- براى ظهور و در پى ديگر اسماء به نيروى حقيقت جامع- اعتبار شود تا سريان تجلى جمعى به حسب آنها منتهى به رنگ‌پذيرى هر يك از افراد تمام مجموع امر به حكم تمام؛ يعنى سرّ ايجاد مطلق گردد؛ وجوه تركيبات به اعتبار هر اسم طالب اوّلى غالب- از اسماء هفت‌گانه- مى‌رسد به هفت كه هر يك از آنها مشتمل بر تمام هفت تا است.

195/ 5 پيش از اين در شرح فرغانى (بر قصيده تائيه ابن فارض مصرى) گذشت كه:

تركيبات هفت‌گانه گاهى اعتدالى‌اند؛ به گونه‌اى كه اثر غالب پنهان است، در اين صورت مظاهر انسانى آنها انبيا و رسولان و اولوا العزمانند، و گاهى اثر غالب تركيبات هفت‌گانه آشكاراند، و اين «كل» از هفت كاملان اول تصور مى‌شود كه هر يك آنها را هفت حقيقت مركب ديگر است و مظاهر اين هفت خليفگان‌اند كه براى هر يك از هفت تاى اول- بر مثال اقطاب هفت‌گانه در اين امّت- مى‌باشد، و هفت در هفت؛ چهل و نه حقيقت غيبى مى‌شود، و همين‌طور مظاهر آنها كه نود و هشت مى‌شود، نصف آنها غيبى ظاهرى‌اند و نصف ديگرش عينى مظهرى، سپس نود و نه حقيقت است كه بر همه اشتمال دارد، يعنى «عماء» كه برزخ وجوب و امكان و ربوبيت و مربوبيت است و آن را جز انسان كامل شهود نمى‌كند- چون مرتبه او است- و يا اشخاص انگشت شمار غير كامل- به واسطه نيروى قرب و نزديكيش به او- و پس از آن يكصد است؛ و آن به واسطه مرتبه احديت جمع هويت و وجود مى‌باشد كه عبارت است از تعيّن اول و مقام «او ادنى» و مرتبه احمدى، و بالاتر از اين مرتبه هيچ مرتبه و وصفى و هيچ اسم و رسم و حكمى نمى‌باشد، اين را نيك بفهم.

196/ 5 بدان كه اين حقايق چهل و نه گانه غيبى عبارتند از مرتبه معانى، اما مظاهر آنها؛ اگر از نوع انسانى كه مقصود از ايجاداند باشند؛ گفتيم كه از اولوا العزمان هفت‌گانه و خليفگان هفت‌گانه هر يك از آنان مى‌باشند، و اين به اعتبار اين‌كه او نسخه جامع است درست مى‌باشد- اگر چه ذاتش نوع است-