نام کتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) نویسنده : خواجوي، محمد جلد : 1 صفحه : 301
841/ 3 بدان كه براى اعظم و بزرگتر بودن اسم
مرتبه ديگرى است كه اختصاص به تعريف دارد، پس هر اسمى كه تعريفش از غير خودش تمامتر
باشد؛ اين از ديگرى اعظم و بزرگتر است، چنان كه رسول خدا 6
درباره بيان الهى كه: وَ إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ،
يعنى: خداى شما پروردگار يكتا است (163- بقره) و درباره آغاز سوره آل عمران و
اوايل حديد بيان داشته است[1]، پس
بزرگتر بودن در آنها (يعنى در آن آيات) از جهت تعريف (رسول الهى) است نه از جهت
تأثير و اثر بخشى، بلكه بزرگتر بودن (اعظميت) در تأثير پيش از اين گفته شد.
842/ 3 و نيز سزاوار است كه بدانى اعظميت كه اختصاص به تعريف و دلالت
دارد بخش به دو قسم مىشود: قسمى داخل در مرتبه لفظ و نوشتن است كه در آيات گذشته
بدانها اشاره شد، و قسمى خارج از آنها است، و آن قسم پنجم است و اختصاص به انسان
كامل دارد، چون او از حيث كمال دلالتش- يعنى از حيث جمع واحديت و برزخيّتش- داراى
دلالت كامل بر حضرت حق متعال- از جهت ذات و صفت و فعل و مرتبه- دارد، جز آنكه اين
دلالت در دو مرتبه لفظ و نوشتن داخل نمىشود. تا اينجا سخن حضرت شيخ قدس سره در
شرح حديث بود.
843/ 3 شيخ مؤيد الدين جندى در شرح فصوص گويد: بدان كه اسم اعظمى كه
نامش مشهور است و خبرش مطلوب؛ پيچيدن و پنهان كردن آن واجب است و پخشش حرام؛ از
جهت حقيقت و معنى از عالم حقايق و معانى است و از جهت صورت و لفظ از عالم صور و
الفاظ.
844/ 3 اما حقيقتا؛ عبارت است از احديت جمع تمام حقايق جمعى كمالى به
تمامه. و اما معنا؛ عبارت است از انسان كامل در هر عصر و زمانى؛ و آن قطب الاقطاب
است كه حامل امانت الهى و خليفه و جانشين خدا و نايب او مىباشد كه به صورتش ظاهر
گرديده است.
[1] - يعنى در روايات بيان داشته كه در اين آيات اسم
اعظم هست. م
نام کتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) نویسنده : خواجوي، محمد جلد : 1 صفحه : 301