غيب الهى امتياز دارد- با اختلاف انواع ظهور و امتياز- آن اسمى است و فايده‌اش- از نظر تابع بودن نسبت به آن‌چه كه پيش از آن بوده به واسطه مرتبه و يا وجود چه جمع و چه تك- دلالت و تعريف است، يعنى دلالتش بر اصل خودش است، و از اين روى است كه اسم عين مسمّا است و تعريفش به حقيقتش مى‌باشد و حقيقتش همان چيزى است كه از او امتياز مى‌يابد، به اين اعتبار غير او مى‌باشد، پايان سخن حضرت شيخ قدس سره.

732/ 3 سپس گوييم: برترين نسبت به اين مراتب الهى و نسبت‌هاى ربانى به هر موجودى كه مراتب را در او ظاهر كرده حكمى است كه به حسب آن (مراتب) و به سبب آن نسبتى كه داراى حكم غالب‌تر بودن است حاصل مى‌گردد و (آن موجود) پروردگارش را جز از آن جهت نمى‌شناسد، و اين بدان جهت است كه خود مرتبه اقتضاى وجود متعيّن او را از حقايق مختلف دارد، پس آن (مرتبه) است كه از وى حكم غالب‌تر بودن براى يكى از حقايق- به قهر و غلبه آن- حكم باقى آن (مراتب) در اين موجود حصول پيدا مى‌كند، و در هر موجودى ناگزير از غلبه يكى از اجزاى حقايق است- اگر مركب است- و يا يكى از قواى معنوى آن- اگر بسيط است- و بقيه تابع‌اند؛ يا اثر مستهلك است و يا مغلوب اثر است.

733/ 3 اگر گويى: چه برهانى قائم بر لزوم غلبه يكى از حقايق است و براى چه اجتماع؛ به گونه اعتدال خالص؛ كه در آن قوا برابر باشند حصول پيدا نمى‌كند؟ و سبب در غلبه يكى از حقايق معين بر باقى آنها- پس از ثبوت اين مطلب كه شأن همگى آن است كه اثرگذار باشند- چيست؟

734/ 3 گويم: جواب قسمت اول آن است كه حضرت شيخ قدس سره در نفحات گفته:

خداوند سبحان‌[1] وقتى كه اجتماع دسته‌اى از حقايق را كه داراى قواى مختلف‌اند در مرتبه‌اى از مراتب مقدّر فرمود، ناگزير در صورت متحصل و پيدا شده از آنها بايد غلبه در آن (صورت) از جهت حكم و يا وصف و يا قوه با يكى از آنها باشد، هم‌چنان كه در صورت مزاجهاى طبيعى كار اين‌گونه است و تكوين با اعتدال خالص حاصل نمى‌شود و اين حكم در تمام انواع اجتماعاتى كه در مرتبه روحانى و حسّى؛ و نيز مثالى كه متوسط بين آن دو است واقع مى‌باشد

[1] - اين مقدمه جواب است و اصل جواب در پاراگراف بعدى است كه مى‌گويد: از جانب حق تعالى هيچ امرى ...