پروردگار- اند و آن عبارت است از تمكين و خوددارى از آشكار كردن فعل؛ و خداوند سبحان از ازل مى‌دانست كه هر فلك و ستاره و هر مرتبه‌اى از مراتب آسمانى را خواصى مختلف و قوايى گوناگون است، و هر حقيقت و قوتى از آنها به زبان نيازمندى از پروردگارش كمال خود؛ و آشكار كردن آن‌چه را كه بدان تمامى و كمال مى‌يابد طلب و درخواست مى‌كند، و اين جز به واسطه ايجاد حق امكان‌پذير نيست و ايجاد هم جز به واسطه نفوذ امر حاصل نمى‌شود و امر هم نفوذ نخواهد كرد مگر آن‌كه محل نفوذ اقتدار تعيّن پذيرد و آماده تأثير الهى شود؛ و استعداد هم براى هيچ چيزى جز به مواجهه و روبرويى با حق تعالى به صفت وحدانى حاصل نمى‌شود.

677/ 3 از اين روى خداوند عرش محيط را كه داراى صفت و صورت و حركت وحدانى است آفريد و در آن امر احدى خويش را به امانت گذارد و از خواص آن باز گردانيدن صورت وجودى برين و زيرين را از صفت كثرت و اختلاف به صورت وحدت و هم بستگى قرار داد، پس هيچ نفسى از نفس‌ها و هيچ لحظه‌اى از لحظات نيست مگر آن‌كه امر واحد- يعنى آن‌كه فرموده: وَ ما أَمْرُنا إِلَّا واحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ، امر ما يكى بيش نيست؛ مانند چشم به هم برزدن (50- قمر)- از حق تعالى به تمام موجودات به واسطه حركت عرشى مى‌رسد تا براى شئى استعداد پذيرش اين امر وارد واحد از جانب حق تعالى حاصل گردد، لذا بهره و نصيب هر موجودى از هر حركتى از حركات آن اين است كه حكم صفت وحدتى كه از حركت پيشين بدان متلبس و پوشيده شده بر آن موجود باقى بماند، اين همين‌طور ادامه دارد تا آن‌كه امر بالا رفته و به شيئيّت ثبوت و وحدت خود كه در ازل در علم حق تعالى بوده و بدان وجود را در اولين بروز و تجلّيش از مقام علم پذيرفته منتهى گردد.

678/ 3 سپس (گوييم:) اين امداد و يارى كه به واسطه حركت عرشى حاصل شده داراى فايده‌هايى فراوان است: از آن جمله دوام آمادگى به واسطه صفت وحدانيت براى پذيرش امر الهى كه موجب بقاى صورت وجودى است، چون عالم در هر نفسى ذاتا به حق تعالى نيازمند است تا به وجودى كه بدان عين (ثابت) او باقى مى‌ماند يارى و مدد شود، وگرنه عدم در هر زمان- به حكم امكانيت عدمى آن- و را مى‌طلبد، لذا هر موجودى به واسطه اين آمادگى امرى كه به واسطه حركت عرشى مى‌رسد نور تجلى احدى الهى وجودى را تا زمان‌