شبهات و اشتباهات برداشته شده و حقيقت شناخت و معرفت لا اله الّا الله العزيز الغفار تحقق و ثبوت يافته است:

349/ 3 اگر گويى: نفى معرفتى كه در اينجا آمده امورى است كه از جهت احاطه و غير اينها مربوط به خداوند سبحان مى‌شود، وگرنه منافى آن‌چه كه كاملان واصل در مواضع مختلف بدان تصريح كرده‌اند بود؛ كه ايشان را علم به آن‌چه در حضرت علم از حقايق؛ آن گونه كه تعينشان در علم الهى هست- حاصل مى‌باشد، و از جمله آن حقايق حقيقت حق حقيقى است، بنابر اين واصل به مرتبه كشف ذات- به سبب ارث محمدى- سزاوار است و را معرفت او بر صورت علم حق تعالى به خودش حاصل شود، دلالت بر اين همان مطلبى است كه پيش از اين از حضرت شيخ قدس سره در مورد صورت علم حق تعالى به خودش نقل نموديم،

350/ 3 گويم: اگر اين حاصل گشت، از جمله صورتهاى مخصوص به حالتى كه در تحقيق اتم بيان شد مى‌باشد و منافات با آن ندارد- تنها خدا مى‌داند و بس-.

شاخه و فرعى از تعريف پيشين همراه با توصيفى دلنشين‌

و در آن فصلهايى چند است:

فصل اول‌

351/ 3 چون محقق شد كه حق تعالى همان وجود است و وجود هم ماهيتش مى‌باشد (گوييم:) ماهيت غير مجعول است، پس وجود هم غير مجعول است و هر وجود غير مجعولى واجب است، همين‌طور انتساب چيزى به عين و ذات خودش كه باشد؛ وجود ذاتى او مى‌باشد، و هر حقيقتى وجودش ذاتى آن باشد؛ آن حقيقت واجب است و وجوبش عين خودش است، چون آن (وجوب) نسبت شئى است به خودش، و همين طور تعينش هم عين خودش (يعنى ذاتش) است، براى اين كه حضورش براى خودش است نه براى غير وجودش، و اين به سبب تعقل اين كه خودش خودش است مى‌باشد، پس او وحدتش ذاتى و علمش هم‌