راضى شده از راه بسيارى و مشقّت و آمدن آن بى‌اراده كسى و بدون خواهشى. و جنابت نمى‌باشد مگر به طلب لذّت و[1] مگر به داشتن خود را بر آن به سعى و تلاش‌[2].

فصل [در اينكه دنيا و آخرت مانند دو هوو هستند]

بعضى از اصحاب ما كلامى فرموده‌اند كه ملخّصِ آن اين است كه: دنيا و آخرت مانند دو زنند كه يك شوهر داشته باشند و به هريك كه نزديك مى‌شوى از ديگرى دور شده خواهى بود. و از براى اين است كه بنده مأمور شده در وقت مشغول شدن به عبادت خدا و اقبال بر وى به پاكيزه ساختن اعضاى ظاهره دنيويّه و[3] اوّلًا مأمور شده در وضو به شستن رويى كه اكثر حواسّ ظاهره در آن است؛ و حواسّ ظاهره عظيم‌ترين اسبابى است كه باعث بر مطالب دنياست و اين امر از براى آن شده‌[4] كه متوجّه شود و اقبال كند به روى دل بر خداى عزّ وجلّ در حالتى كه خالى باشد از اين چركينها. و بعد از آن مأمور شده به شستن دستها از براى آنكه بسيارى از امور دنيوى و خواهشهاى طبيعى كه مانع از اقبال بر آخرت است مباشرت آنها به دستها مى‌شود. و بعد از آن مأمور شده به مسح پاها از براى آنكه به آنها به مطالب مى‌رسد و متوسّل به تحصيل مقاصد مى‌شود، پس‌[5] آنها [را] پاكيزه مى‌كند تا جايز باشد از براى او به آنها داخل در عبادت شود و اقبال به آن كند.

و در غسل مأمور شده به شستن جميع پوست بدن از براى آنكه آدمى در حالت‌]m .a 99[ جِماع و آنچه موجب غسل است به شهوتها نزديك‌تر و تعلّق او[6] به آنها بيشتر مى‌شود و تمامى بدن را در اين دخلى هست. و از براى اين است كه حضرت‌

[1] -a - و.

[2] - عيون أخبار الرضا 7 2: 95 ح 1. علل الشرائع 1: 281 ح 1.

[3] -a - و.

[4] - شده/m نشده!

[5] - پس/s و پس.

[6] -a s - او.