مقاله چهارم در خُلْقهاى پسنديده و كيفيّت تحصيل آنهاست‌

و در اين شش باب است.

باب اوّل: در صبر است‌

و آن عبارت است از ثابت بودن باعث دين در مقابل باعث هَوى‌، پس صبر بر مشقّتها مانند عبادت و بر مكروه‌ها مانند مصيبت را صبر مطلق مى‌گويند. و ضدّ آن را جزع و بى‌تابى مى‌نامند[1]، و آن عبارت است از رها كردن نفس در بلند كردن آواز و بر روى زدن و جامه‌[2] چاك ساختن.

و صبر از شهوت بطن و فرج را عفّت مى‌نامند و ضدّ آن را شَرَه. و صبر در توانگرى را ضبط نفس مى‌نامند و ضدّ آن را بَطَر. و صبر در حرب را شجاعت مى‌نامند و ضدّ آن را جُبن. و صبر در فرو نشاندن خشم را حلم مى‌نامند و ضدّ آن را غضب. و صبر در بلاها را وسعت صدر[3] مى‌نامند و ضدّ آن را ضيق صدر و دلتنگى و ملال داشتن. و صبر در پنهان داشتن چيزها را كتمان مى‌نامند و ضدّ آن را اذاعه. و صبر در زيادتى عيش را زهد مى‌نامند و ضدّ آن را حرص.

و مدد باعث دين حاصل مى‌شود از ملائكه كه يارى كنندگان لشكر خدايند. و مدد

[1] -a - مى‌نامند.

[2] -a s + را.

[3] - صدر/a صدور.