. هستند و حتى پروتون‌ها و نوترون‌ها و ذرات شگفت نيز مركب از ذرات كوچك‌ترى به نام كوارك‌ها هستند.

از اين‌رو حتى اگر در آينده، ذرات بنيادين به يك ذره تقليل يابد، به طور حتم آن ذره، مطابق با خصوصيات ماده اولى در فلسفه ارسطو (بدون تعين و تنها قوه محض و بسيط) نخواهد بود.

موارد پيشگويى در فلسفه‌

بايد به اين نكته توجه داشت كه در بسيارى از موارد، در فلسفه نتايجى، به اثبات رسيده است كه سال‌ها و گاهى سده‌ها گذشته است تا علوم ديگر به اكتشاف آنها نايل شده‌اند. در اين‌جا به سه مورد، اشاره مى‌شود:

الف: ملاصدرا، در حدود چهارصد سال قبل، در فلسفه‌اش، حركت جوهرى را به اثبات رساند؛ بنابر نظريه حركت جوهرى در ذات اشيا حركت و تغيير تدريجى رخ مى‌دهد. اين در حالى بود كه تصور مى‌شد حركت مخصوص اعراضى مانند رنگ، بعد و ... است. در آن زمان، ميكروسكوپ نبود و هنوز انواع اتم، مشاهده نشده بود، تبديل اتم‌ها به يكديگر، تبديل نوترون به پروتون، و در سطح بنيادى‌تر، تبديل كوارك‌ها به يكديگر، در علوم به اثبات نرسيده بود و بنابراين ارزش اين نظريه، در آن زمان بسيار حائز اهميت است. ارسطو، براى نفى حركت جوهرى دليلى مى‌آورد، كه طبق آن جوهر