باشد.»[1]

بنابراين سعى مى‌شود ذرات بنيادين، تقليل يابد؛ اما اين بدان معنا نيست كه به چنين هدفى به طور كامل نزديك شده باشيم.

ب- شدت انرژى، قابل اندازه‌گيرى است و ذرات فوتون، بسته به فركانس و انرژى‌شان متفاوت و متنوع‌اند در حالى‌كه ماده اولى، در تمام اجسام يكسان و غيرقابل اندازه‌گيرى است ..

ممكن است تصور شود كه مى‌توان كوارك‌ها را ماده اولى دانست؛ زيرا كوارك‌ها به تنهايى يافت نمى‌شوند و حتماً بايد در ذرات محبوس باشند، همان‌گونه كه ماده اولى به تنهايى يافت نمى‌شود و بايد همراه با صورت باشد. اما بايد درنظر داشت كه كوارك‌ها هم متنوع (داراى طعم‌هاى مختلف) هستند و هم قابل تبديل به يكديگر؛ و ميان آنها، مبادله ذرات صورت مى‌گيرد و خلاصه آن‌كه قوه محض نيستند.

ممكن است در موارد ديگر، اتم‌ها را مصداق ماده اولى دانست؛

اما ماده اولى هيچ تعينى به جز قوه محض بودن ندارد؛ در حالى‌كه اتم‌ها متعين هستند. ماده اولى در اجسام مختلف يكسان‌اند؛ اما اتم‌ها گونه‌هاى متفاوتى دارند. (بيش از 114 اتم مختلف شناخته شده است.) ماده اولى بسيط است؛ اما اتم‌ها مركب از ذرات كوچك‌ترى مانند پروتون، نوترون، الكترون، رزونان‌ها، انواع ذرات شگفت و ..

[1] - مجله فيزيك، سال 14، ش 3 و 4، پاييز و زمستان 1375، ص 81.