نام کتاب : تبيين و نقد نظريه ماده و صورت در فلسفه اسلامى و مقايسه آن با فيزيك كوانتوم نویسنده : مصطفوى، نفيسه جلد : 1 صفحه : 175
در فيزيك نيز پديده بالا رفتن دما به بالا
رفتن سرعت ذرات جسم و افزايش انرژى حاصل از برخورد بيشتر ذرات با يكديگر تعبير
مىشود.
ممكن است اعتراض شود كه با توجه به آن كه اعراض در وجود تابع جوهرند
پس حركت عرضى بدون حركت جوهرى امكان ندارد.
در پاسخ مىگوييم أين و وضع از قبيل نسبتهاى شىء با شىء ديگر
هستند و لازمه وجودى شىء نيست؛ آنطور كه مثلًا رنگ طبيعى اجسام لازمه وجودى آنها
و از قبيل اعراض خارجى هستند و لذا از نظر نويسنده أين و وضع در زمره مقولات عرُضى
بهحساب نمىآيند.
انبساط و انقباص ناشى از افزايش و كاهش دماى جسم نيز، مربوط به
افزايش و كاهش سرعت ذرات درونى ماده است ولى اين افزايش سرعت
ذرات منجر به تغيير مولكولها و تبديل آنها يا از هم گسيختگى پيوند
بين مولكولها (چنانچه در بخار آب رخ مىدهد) نمىشود و فلزى كه منبسط شده تبديل
به فلز ديگر با مادهاى ديگر نمىشود. چنانكه با برگشتن دماى جسم به دماى اوليه،
جسم به حجم قبلى باز مىگردد. همچنين پديده انبساط، مانند رشد گياهان كه در آن جرم
و ميزان ماده افزايش مىيابد و بنابراين حركت جوهرى محسوب مىشود، نيست. قابل ذكر
است كه در دماهاى خيلى زياد مانند دماى ناشى از حرارت سطح خورشيد، ذرات، تغيير
شيميايى مىدهند و بهذرات ديگر تبديل مىشوند و حركت جوهرى حاصل مىشود اما پديده
انبساط مربوط به تبديل ذاتى نيست.
نام کتاب : تبيين و نقد نظريه ماده و صورت در فلسفه اسلامى و مقايسه آن با فيزيك كوانتوم نویسنده : مصطفوى، نفيسه جلد : 1 صفحه : 175