مى‌گرداند: «إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً إِلَّا الْمُصَلِّينَ»[1].

زشتى و قبح رذيلت:

1- مستى: قرآن كريم، شرب خمر و قمار را به عنوان عمل زشت دو پهلو معرفى مى‌كند، به اين معنى كه هردوى اين‌ها تخم كينه و دشمنى را مى‌كارند و از ياد خدا بازمى‌دارند، مى‌فرمايد: «إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ.»[2]. و هم‌چنين اسلام ثابت كرده است كه شراب «امّ الخبائث»[3]، ريشه همه پليدى‌ها و كليد همه بدى‌ها[4] است، واقع مطلب اين است كه هرگاه عقل و خرد زايل شود، كدام نيرو در برابر نفس‌مان باقى مى‌ماند؟ ...

2- دروغ‌گويى: در صورتى كه فضايل و رذايلى نيرومند و اثرگذار در خير و شرّ اخلاقى وجود دارد، به‌گونه‌اى كه منشأ فضايل و رذايل ديگرى مى‌شوند، بنابراين بر ما لازم است كه روى اين بخش از صدق و كذب نيز محاسبه كنيم، رسول خدا 6 مى‌فرمايد: «راستى و صداقت به نيكى راهنمايى مى‌كند و نيكى به بهشت و شخص بايد راست بگويد تا راستگو به حساب آيد و از طرفى دروغ به تبهكارى هدايت مى‌كند و تبهكارى به دوزخ و شخص آن‌قدر دروغ مى‌گويد تا

[1] - معارج( 70) آيه‌هاى 19- 24: انسان حريص و كم‌طاقت آفريده شده است، هنگامى كه بدى به او رسد، بى‌تابى مى‌كند، و هنگامى كه خوبى به او مى‌رسد، مانع ديگران مى‌شود، مگر نمازگذاران( آنها كه نمازها را پيوسته به‌جا مى‌آورند).

[2] - مائده( 5) آيه 91: شيطان مى‌خواهد از طريق شراب و قمار در ميان شما تخم عداوت و دشمنى بپاشد و از نماز و ذكر خدا باز دارد.

[3] - ر ك: جامع سيوطى: 2/ 13؛ المهذّب: 5/ 78؛ كشف الخفاء: 1/ 459؛ حديث 1225؛ فيض القدير: 2/ 120؛ الفردوس بمأثور الخطاب: 2/ 267، حديث 3639؛ المجازات النّبويه: 442؛ شعب الإيمان: 5/ 10، حديث 5586؛ مسند الشّهاب: 1/ 68، حديث 57؛ المعجم الأوسط: 4/ 81، حديث 3667؛ الجعفريّات: 134؛ سنن ابن حبّان: 12/ 169؛ موارد الظّمآن: 1/ 334؛ سنن كبراى بيهقى: 8/ 287؛ سنن دارقطنى: 4/ 247، حديث 1؛ المصنف عبد الرّزاق: 9/ 236؛ المعجم الأوسط:

4/ 81، حديث 3667؛ مسند الشهاب: 1/ 68، حديث 57؛ مستدرك الوسائل: 17/ 54.

[4] - ر ك: سنن ابن ماجه: 2/ 1119، حديث 3371 و ص: 1339، حديث 4034؛ مجمع الزّوائد: 1/ 105؛ مصباح الزّجاجة:

4/ 27؛ سنن كبراى بيهقى: 7/ 304، حديث 14554؛ المصنف عبد الرّزاق: 9/ 238؛ المعجم الأوسط: 8/ 58، حديث 7956؛ المعجم الكبير: 20/ 82، حديث 156؛ شعب الإيمان: 5/ 10، حديث 5588؛ الادب المفرد: 1/ 20، حديث 18؛ التّرغيب و التّرهيب: 1/ 214، حديث 814؛ الفردوس بمأثور الخطاب: 2/ 404، حديث 3796؛ كشف الخفاء: 1/ 49، حديث 107.