نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 882
قناة
نيزه، و
آن سه بار در «نهج» آمده است، درباره رسول خدا 6 فرموده: «انّ الله بعث محمدا 6... فساق الناس
حتّى... بلغّهم منجاتهم فاستقامت قناتهم و اطمأنّت صفاتهم» خ 33 77 صفات
(مثل شراب) سنگ محكم است، يعنى آن حضرت مردم را به محل نجاتشان رسانيد، نيزه و
ستون آنها بر پاى ايستاد و زير قدمشان محكم گرديد. اشاره به استقامت امور است.
«لا تغمز لهم قناة و لا تقرع لهم صفاد» خ 192، نه نيزهشان در دست نگاه داشته مىشود و نه
سنگى از آنها شكسته مىگردد
قهر
غلبه و
ذليل كردن ديگرى. در هر دو معنى به كار رفته است مواردى از آن در «نهج» آمده است،
در حكمت 224، فرموده: «و بالسيرة العادلة يقهر المناوى
و بالحلم عن السفيه تكثر الانصار عليه» با رفتار نيكو مخالف معاند مغلوب
مىشود و با بردبارى در رفتار سفيه، ياران انسان بر عليه او زياد مىشوند.
و آنگاه
كه ياران معاويه شريعه فرات را گرفتند، به ياران خود چنين فرمود: «فاقّروا على مذلّة و تأخير محلّة او رووّا السيوف بالدماء
ترووا من الماء فالموت فى حياتكم مقهورين و الحياة فى موتكم قاهرين» خ 51
88، پس بمانيد در ذلت و پستى مقام، يا شمشيرها را با خونها سيراب كنيد تا از آب
سيراب شويد مرگ حقيقى آن است كه زنده بمانيد در حال ذلّت و زندگى آن است كه بميريد
در حال غلبه
«قهّار»
از اسماء حسنى است يعنى غالب و غير مغلوب
قهرمان
در لغت
آنرا وكيل و امين دخل و خرج و آنكه در امور حكم و تصرّف مىكند، معنى كردهاند و
آن تنها يك بار در «نهج» ديده مىشود به حضرت مجتبى 7 مىنويسد: «و لا تملكّ المرأة من امرها ما جاوز نقسها فانّ المرأة
ريحانة و ليست بقهرمانة» نامه 31 405، به زن كارى بيش از توان او مسپار كه
زن گلى است آسيبپذير نه كار فرما و در هر كارى دلير
قهقهه
خنده
شديد. يا تكرار خنده. و آن فقط يكبار در كلام امام آمده است، درباره طاووس فرموده: «يتصّفح ذنبه و جناحيه
فيقهقه ضاحكا لجمال سرباله» خ 165 235، دم خود و بالهايش را باز مىكند و
براى زيبائى پيراهن خود قهقهه و
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 882