ثمرات امتحان مى‌كند تا توبه كننده توبه كند، و خوددارى كننده از گناه، خوددارى كند، و پند گيرنده پند گيرد.

«قلع» (مثل جسر) بادبان كشتى. درباره دم طاووس فرموده: به وقت رفتن به طرف ماده‌اش آنرا به هوا بلند مى‌كند گوئى بادبان كشتى است كه كشتيبانى آنرا برافراشته است: «كانّه قلع دارىّ غنجه نوتّيه» خ 165 236

درباره حطام دنيا فرموده است: «متاع الدنيا حطام مؤبى‌ء فتجنّبوا مرعاه قلعتها احظى من طمأنينتها» حكمت 367 «قلعه» به ضمّ اوّل: ساكن نشدن و برخاستن، يعنى متاع دنيا علف خشك و «وبادار» است از چراگاه آن دور باشيد، عدم سكون آن لذيذتر از مطمئن شدن به آن است.

و نيز فرموده: «و احذّركم الدنيا فانها منزل قلعة و ليست بدار نجعة» خ 113 167، شما را از دنيا مى‌ترسانم كه آن منزل ناپايدار و منزل قلع شدن است و خانه اقامت و رحل انداختن نيست

قلق

(مثل عقل) حركت دادن. و مثل شرف: اضطراب. مواردى از آن در «نهج» آمده است، بعضى از يارانش به حضرت عرض كرد: چطور قوم شما، شما را از اين مقام كنار كردند فرمود: «يا اخا بنى اسد انّك لقلق الوضين ترسل فى غير سدد و لك بعد ذمامة الصهر و حقّ المسئلة» خ 162 231 «قلق» به فتح قاف و كسر لام مضطرب «وضين» طناب جهاز شتر كه از زير شكمش مى‌بندند، يعنى طنابت محكم و ثابت نيست معنى آن در «اسد» گذشت.

درباره بيوفائى دنيا فرموده: «فهل ينتظر... اهل مدّة البقاء الّا آونته الفناء مع قرب الزيال و ازوف الانتقال و علز القلق و الم المضض و غصص الجرض» خ 83 110 «علز» شدّت اضطراب است «علز القلق» مبالغه در اضطراب است يعنى آيا منتظر مى‌شود اهل بقاء رماندار، مگر وقت فنا را با نزديكى زايل شدن و نزديك شدن انتقال از دنيا، و اضطراب شديد مرگ و درد رسيدن غصّه به دل و جرعه‌هاى آب دهان.

آنگاه كه به حضرت پيشنهاد شد خودش. به جهاد خارج شود فرمود: مرا