نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 1045
بعد از
فرو رفتن براى او شكافته مىشود، (نعمت بعد از كم شدن براى او زياد مىشود). و
درباره قرآن فرموده: «و عيون لا ينضبها الماتحون و
مناهل لا يغيضها الواردون» خ 198 314، «ينضبها» از باب افعال به معنى فرو
بردن است يعنى قرآن چشمههائى است كه آب كشندگان نتوانند آب آنرا فرو برند (كم
كنند) و آبشخورها و محلهاى آب برداشتن است كه آب برندگان ناقصش نتوانند كرد. و
درباره زهد خويش فرموده: «و لادعنّ مقلتى كعين ماء نضب
معينها» نامه 45 420 مژگانم و چشمانم را از كثرت گريه مانند چشمهاى قرار
مىدهم كه آب جارى آن فرو رفته است.
نضح
(مثل
عقل) برداشتن آب از نهر يا چاه گويند:
«نضح
البعير الماء: حمله من نهر او بئر يسقى به الزرع»
«جمل
ناضح» شتر آب كش به هر شتر نيز ناضح گويند، آن فقط يكبار در «نهج» آمده است، عثمان
وقتى كه در محاصره بود، به گوشش مىرسيد كه خلافت بعد از او مال على 7
است، لذا به حضرت سفارش كرد كه از مدينه خارج شود و به ملك خود در «ينبع» برود تا
نامش در زبانها نباشد، بعد به حضرت سفارش كرد كه به مدينه برگشته و او را يارى
كند، دفعه ديگر سفارش كرد كه خارج شود، حضرت به عبد الله بن عباس فرمود: «يا بن عباس ما يريد عثمان الّا ان يجعلنى حملا ناضحا
بالغرب، اقبل و ادبر بعث الىّ ان اخرج ثمّ بعث الىّ ان اقدم ثم هو الان يبعث الىّ
ان اخرج و اللّه لقد دفعت عنه حتى خشيت ان اكون آثما» خ 240 385 غرب (مثل
عقل) دلو بزرگ است يعنى عثمان مىخواهد مرا شتر آبكشى قرار دهد كه دلو بزرگى را
حمل مىكند: بيا و برو. به من سفارش كرد كه از مدينه خارج شوم، بعد سفارش كرد كه
برگردم، امروز نيز مىگويد كه خارج شوم به خدا قسم به قدرى از او دفاع كردم كه
ترسيدم گناهكار باشم.
نضد
رويهم
چيدن:
«نضد المتاع:
جعل بعضه فوق بعض»
دو مورد
از آن در «نهج» آمده است، درباره طاووس فرموده: «و
نضّد الوانه فى احسن تنضيد» خ 165 236، تنضيد مثل نضد به معنى منظم كردن و
رويهم چيدن است يعنى
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 1045