نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 60
من
و خز الشفّار» خ ۲۱۷، ۳۳۶
از خوردن خشم بر تلختر از زيتون تلخ و دردآورتر از تيزى چاقوها صبر كردم [آن در
ابن ميثم و عبده «حزّ» آمده است.]
الاه:
معبود. مصدر آن به معنى عبادت و تحيّر آيد. اله مثل فعال به
معنى مفعول مألوه و معبود است، در اقرب الموارد گوديد: «اله الاهة: عبد عبادة -
اله الها:
تحيّر»على هذا اگر ان به معنى تحير باشد، خدا را از آن جهت
اله گوئيم كه عقول در درك ذات او متحيّر است و اگر به معنى عبادت بگيريم از آن سبب
اله گوئيم كه او معبود است، راغب در مفردات گويد: حق آن بود كه اين كلمه جمع بسته
نشود چون سواى خدا معبودى نيست ليكن عرب به اعتقاد خود كه معبودهائى هست آنرا جمع
بسته و گفتهاند: آلهه، آن در «نهج» مفرد و جمع هر دو آمده است.
آنحضرت در حقانيت خويش فرمايد: «فوالذى
لا اله الاّ هو انّى لعلى جاّدة الحّق و انّهم لعلى مزلّة الباطل» خ ۱۹۷، ۳۱۲ به خدائيكه
جز او معبود نيست من در راه حقّم و آنها در پرتگاه باطل.
اللّه:
جلّ جلاله، علم (اسم) خداوند تبارك و تعالى است. بعضى گويند:
اصل آن الاه است و لام بر آن اضافه شده، همزهاش براى تخفيف حذف گرديده و لام در
لام ادغام شده است ولى صاحب قاموس گويد: اصحّ آنستكه علم غير مشتق است، فيومى در
«مصباح» گفته: گويند آن علم غير مشتق است كه الف و لام لازم آنست ولى سيبويه گفته:
مشتق است و اصل آن «الاه» مىباشد.
لفظ مبارك اللّه بنابر نقل الكاشف هزار و دويست و نود و سه
(۱۲۹۳) بار و بنا به نقل المعجم هزار و سيصد و چهل دو
«۱۳۴۲» بار در «نهج» آمده است و نيز كلمۀ «اللهم»
بيست و دو بار و «اله» هفده بار و «الها» دو بار و «الهك» سه بار و «الهه» يكبار و
«الهم» يكبار در «نهج» موجود مىباشد.
اللّه
جلّ جلاله
توحيد و معرفت خدا و صفات و ذات با عظمتش به طور گسترده در
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 60