نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 37
صلوات الله عليه خطاب به عقيل فرموده: «اتئنّ
من الاذى و لا ائنّ من لظى»خ
۲۲۴، ۳۴۷ آيا ناله مىكنى از اين اذيت ولى من
ناله نكنم از شعلۀ خالص آتش؟ و در رابطه با زنان به لشكريان فرمايد: «و
لا تهيّجوا النساء باذى و ان شتمن اعراضكم و سببن امرائكم» ك ۱۴، ۳۷۳ زنان را با اذيت
كردن به هيجان نياوريد هر چند كه عرض شما را دشنام دهند و فرماندهانتان را فحش
گويند.
اذى:
بالاى موج و آن فقط يك دفعه به لفظ جمع در «نهج» به كار رفته
است:
«كبس
الأرض على مور امواج مستفحلة و لجج بحار زاخرة تلتطم أو أذىّ امواجها»خ ۹۱، ۱۳۱، قرارداد
(پوستۀ) زمين را بر حركت امواج غير قابل مهار و گردابهاى درياهاى پر شده كه
قلههاى امواج آن متلاطم بود. رجوع شود به «ارض»
ارب:
(بر وزن شرف و جسر) در «نهج» به معنى حاجت و طلب و رغبت
آمدهاز «نهايۀ» ابن اثير معلوم مىشود كه هر دو وزن در معنى حاجت به كار
رفته است آنحضرت خطاب به طلحه و زبير فرموده: «و
الله ما كانت لى فى الخلافة رغبة و لا فى الولاية إربة و لكنكم دعوتمونى اليها...» خ ۲۰۵، ۳۲۲، به خدا قسم
من رغبتى در خلافت و حاجتى در ولايت و حكومت نداشتم بلكه شما مرا به آن خوانديد.
در اين خطبه «اربة» بكسر الف و سكون راء آمده است.
و در خ ۸۳، ۱۱۳ با فتح همزه و
راء نقل گرديده: «لذّات طربه و بدوات اربه» اين
كلمه فقط دو بار در «نهج» ديده مىشود.
ارتّ:
به فتح اول و دوم و تشديد تاء، نام پدر صحابى معروف خباب بن
ارتّ است كه فقط يكبار در «نهج» به كار رفته. آنگاه كه خوارج، خبّاب و زن او را
كشتند امام فرمود: «يرحم الله خباب بن الارتّ فلقد اسلم راغبا
و هاجر طائعا و قنع بالكفاف»حكمت
۴۳، ۴۷۶، مشروح آن در (خ ب ب) خواهد آمد.
ارر:
ارّ به معنى جماع است،
«رجل
آرّ»
يعنى كثير الجماع، امام صلوات الله عليه دربارۀ مقاربت
طاوس فرموده است: «يفضى كافضاء الديكة و يؤّر بملاقحه ارّ الفحول المغتلمة للضراب
احيلك من ذلك على معاينة» خ
۱۶۵، ۲۳۷ يعنى: طاوس به مادۀ خود مىجهد
(براى جماع) مانند جهيدن خروسها و جماع مىكند با آلات
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 37