نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 128
خشكى
نحو: «ايّاكم و تعلّم النجوم الّا ما يهتدى به فى برّ
او بحر» خ 79، 105 مردم از ياد گرفتن علم نجوم بپرهيزيد مگر آنچه با آن در
خشكى و دريا راه يافته مىشود توضيح اين سخن در نجم خواهد آمد. «الشجرة البرية» نامه 45. دوم «برّ» به معنى آدم
نيكوكار نظير: «و انه لابدّ للناس من أمير برّ او
فاجر» خ 40، 82 حق آنستكه بايد براى مردم امامى باشد نيكوكار يا بدكار، اين
سخن اشاره به آنستكه جامعه بدون حكومت اداره نمىشود.
سوّم
«برّ» بكسر اوّل به معنى نيكى مثل «و لقد احسنت
جواركم... شكرا منّى للبرّ القليل و اطراقا عمّا ادركه البصر» خ 159، 224،
جوار و نزديكى شما را خوب كردم، بعلّت تشكر از خوبى كم و چشم پوشى از آنچه چشم
مىبيند.
ابرار
جمع برّ است به معنى نيكوكاران: «جعلنا الله و اياكم
ممّن يسعى بقلبه الى منازل الابرار برحمته» خ 165، 239.
برّ
بضّم اول
و تشديد دوم، گندم. اين لفظ فقط دو بار در نهج يافته است يكى آنجا كه درباره عقيل
فرمايد: «و الله لقد رأيت عقيلا و قد املق حتى
استماحنى من برّكم صاعا» خ 224، 346 بخدا برادرم عقيل را ديدم كه بشدت فقير
شده و تا آنجا كه از گندم شما (بيت المال) از من صاعى (سه كيلو) خواست. دوم آنجا
كه درباره كعبه فرمود: «و لو اراد سبحانه ان يضع بيته
الحرام و مشاعره العظام بين جنات و انهار و... بين برّة سمراء و روضه خضراء...
لكان قد صغر قدر الجزاء» خ 192، 293، اگر خدا مىخواست خانه محترم و علامات
بزرگ خود را ميان باغات و نهرها و... ميان گندم خوب و باغ سرسبز بگذارد، قدر
پاداشى كه به انسانها خواهد داد كوچك مىشد.
بروز
آشكار
شدن، آنحضرت در مقام موعظه فرمايد: «و كأنّ الصيحة قد
اتتكم و الساعة قد غشيتكم و برزتم لفصل القضاء» خ 157، 222، گويا صيحه
قيامت به شما آمده و قيامت احاطهتان كرده و براى حكومت حق از قبرها آشكار
شدهايد.
ابراز
آشكار
كردن، درباره طلحه و زبير كه عايشه را با خود به بصره بردند فرمايد: «فخرجوا يجرّون حرمة رسول اللّه 6 كما
تجرّ الامة عند شرائها... فحبسا نسائهما فى بيوتهما و ابرزا حبيس رسول الله صلى
اللّه عليه و آله لهما و
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 128