دمشق است كه مى‌گويند به خط خود اوست.[1] اين مصحف را، فضل اللّه العمرى (متوفاى 749) ديده و مى‌گويد: مصحف عثمانى به خط عثمان بن عفان در سمت چپ مسجد دمشق باقى است.[2] در جايى ذكر نشده است كه عثمان به خط خود مصحفى نوشته باشد و شايد مصحف مورد بحث، همان مصحف شام بوده كه تا آن زمان باقى بوده است.

ابن كثير (متوفاى 774) نيز از اين مصحف ياد كرده، ولى نوشتن آن را به عثمان نسبت نداده است. او گفته است: مشهورترين مصحف عثمانى در روزگار ما، مصحفى است در شام كه در نزديكى ركن شرقى مقصوره مسجد دمشق محفوظ است. اين مصحف در گذشته، در شهر طبريه بوده و در حدود سال 518 هجرى، از آنجا به دمشق منتقل شده است و من آن را ديده‌ام، كتابى است قطور با خطى زيبا و روشن و پخته و با مركبى خوب، در ورقهايى نوشته شده بود كه به گمان من از پوست شتر بود.[3]

جهانگرد معروف، ابن بطوطه (متوفاى 779) مى‌گويد: در ركن شرقى مسجد و در مقابل محراب خزانه‌اى است بزرگ كه در آن مصحفى را كه عثمان بن عفان به شام فرستاده است، قرار داده‌اند. اين خزانه را در هر جمعه، پس از نماز باز مى‌كنند و مردم براى بوسيدن آن هجوم مى‌آورند و در همين‌جا، مردم درباره حل اختلافات و ادعاهاى خود با يكديگر، قسم ياد مى‌كنند.[4] گفته شده است كه اين مصحف همچنان در مسجد دمشق باقى بود تا اينكه به سال 1310 هجرى دستخوش حريق شد.[5]

دكتر صبحى صالح مى‌گويد: «دوست من، استاد دكتر يوسف العش، به من گفت كه قاضى عبد الحسن الاسطوانى، به او گفته كه مصحف شام را قبل از سوختن ديده و آن، در مقصوره مسجد دمشق در محفظه‌اى چوبى نگهدارى مى‌شد».[6]

استاد زرقانى مى‌گويد: «هم‌اكنون، دليل قاطعى بر وجود مصحفهاى عثمانى در دست نداريم تا چه رسد به آنكه محل وجود آن را تعيين كنيم».

درباره بعضى از مصحفهاى تاريخى كه در كتابخانه‌هاى مصر موجود است، گفته‌

[1] . حموى، ياقوت؛ معجم البلدان، ج 2، ص 469.

[2] . مسالك الابصار فى ممالك الأمصار؛ ج 1، ص 195.

[3] . فضائل القرآن؛ ص 49.

[4] . رحلة ابن بطوطه؛ ج 1، ص 54.

[5] . مقريزى، احمد بن على؛ الخطط مقريزى؛ ج 5، ص 279.

[6] . صبحى صالح؛ مباحث فى علوم القرآن؛ پاورقى، ص 89.