2. عرضى: تشابه عرضى در اثر برخورد و تضارب آراء و عقايد، و پيدايش مذاهب و گرايشهاى مختلفى كه بعد از عصر نزول قرآن رخ داد، به‌وجود آمد.

اين آيات در آغاز اسلام، متشابه نبود و مسلمانان با سلامت طبع و خلوص نيت با آن برخورد و عموماً معنا و مراد آن‌را به‌خوبى درك مى‌كردند؛ ولى پس از به‌وجود آمدن مباحث جَدَلى و مسائل كلامى، رايج شدن برخى مطالب فلسفى- كه جسته و گريخته و به‌گونه‌اى ناپخته و نارس از يونان به اين ديار راه يافت- هاله‌اى از غبار بر چهره بسيارى از آيات نمودار گشت. هر فرقه و گروه براى پشتوانه سازى مذهب خود و يافتن دستاويزى عوام پسند، به سراغ قرآن رفته و باعث شدند آياتى كه تا ديروز از محكمات بود، امروز در زمره متشابهات درآيد.

عمده تشابه در قرآن، تشابه عرضى است و بيشترين آيات متشابهه- كه امروزه مطرح است- از اين قبيل مى‌باشد.

تشابه در تفسير

تفاسير بسيارى براى محكم و متشابه گفته‌اند كه بيشتر درهم و متداخل بوده و با اندك تفاوتى قابل افتراق و جدايى است. برخى تعيين مصداق كرده و برخى متشابهات را با مبهمات اشتباه گرفته‌اند.

علامه طباطبايى قدس سره براى تعريف متشابهات تا شانزده وجه در تفسير خود آورده است و برخى بيش از اين. ذيلًا به چند مورد از آنها اشاره مى‌شود:

الف) آيات منسوخه، متشابهاتند و آيات ناسخه محكمات.

ب) محكمات، آيات الاحكام و متشابهات ديگر آياتند.

ج) متشابه، آن است كه عقل براى رسيدن به كنه آن راه ندارد ولى در محكم راه دارد.

د) متشابه، بيش از يك معنا را در بر دارد، ولى محكم، در خود بيش از يك‌