كيفيت و كميت هر عمل و صنعتى را مشروح بيان كرده و چيزى فرو گذار نكرده باشد. مجهولى را باقى نگذارده باشد، مى‌بايست بجاى امر بتفكر از آن نهى كند و بجاى- قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ‌[1] بفرمايد تعالوا الى، سيروا الى القرآن‌[2] گرچه بعضى كلمه ارض در اين آيه را بقرآن تأويل برده‌اند در هر حال فكر براى حل مشكلات و كشف مجهولات است اگر آيات قرآن مشكلى را لا ينحل نگذاشته و مجهولى را باقى نگذارده باشد اين همه ترغيب و توصيه در فكر و نظر موردى نخواهد داشت.

مطلبى كه در اين مورد دور از صواب نيست گفته شود اينست كه قرآن كتاب هدايت است، راهنماى افكار و عقول انسان است راهى را نشان ميدهد كه سالكان در آن شاكر و منحرفان از آن كافرند إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبِيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً- در راهنمائى بسوى اين طريق هرگز قصورى نكرده و حقيقتى را مكتوم نگذاشته است.

كمال و تماميت هر كتاب بآنست كه در پيرامون موضوع خود چيزى را مبهم و مجهول نگذاشته باشد و در آن صورتست كه ميتوان گفت آن كتاب چيزى را از خشك و تر فرو گذار نكرده است، موضوع قرآن مجيد هدايت متقين است، سعادت و نيكبختى آدميزاد است و بطور قطع و مشهود در اين زمينه چيزى را نگفته باقى نگذاشته و هر تر و خشكى را كه مربوط بهدايت و تأمين سعادت ما است آنهم‌

[1] بگو سير كنيد در زمين تا ببينيد كه عاقبت تكذيب‌كنندگان چگونه شده است.

[2] بسوى من بيائيد- در قرآن سير كنيد.