پنهانى را تقويت مى‌كنند.

فراخوانى امام هشتم عليه السّلام به خراسان و مسأله ولايتعهدى آن جناب در همين مسير قابل تحليل است؛ زيرا نهضت‌هاى شيعى عليه بنى‌عباس، چنان هراسى در حاكمان بنى‌عباس ايجاد كرده بود كه به جز با حضور امام رضا عليه السّلام در دربار، قابل حل نبود. حال چه با واگذارى خلافت يا ولايتعهدى، كه البته امام عليه السّلام خلافت را نپذيرفت زيرا هرچند امام و شيعيان، خلافت را حق مسلم ائمه مى‌دانستند؛ ولى با توجه به اينكه امام رضا عليه السّلام مى‌خواست همچون پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم و على عليه السّلام احكام خدا را اجرا كند، قطعا در شرايطى كه طى ساليان متمادى، بنى اميه و بنى عباس ايجاد كرده بودند، مردم و جامعه تحمل نظام عادلانه‌ى امامت را نداشتند و هرچند از پذيرش ولايتعهدى نيز خوددارى مى‌كردند؛ امّا به ناچار و مشروط به اينكه در امور اجرايى، عزل و نصب‌ها، هيچ‌گونه دخالتى نداشته باشند، به ولايتعهدى‌تان دادند.

احتمال نزديك شدن ائمه به شرايط انقلاب تا آنجا افزايش يافته بود كه حكام بنى عباس امام على النقى و امام حسن عسگرى عليهما السّلام را در پادگان نظامى تحت مراقبت و به دور از دسترس ياران، نگاه داشته و براى از بين بردن امام دوازدهم تلاش نمودند؛ اما اراده‌ى حق تعالى بر خالى نماندن زمين از حجت است و آن حضرت در دو دوره‌ى غيبت صغرى و غيبت كبرى امامت تاريخى امت اسلامى را بر عهده داشته و دارند.

در زمان غيبت، نقش علماى بيدار اسلام را مى‌توان در دنبال نمودن هدف بزرگ پيامبر و ائمه، يعنى ايجاد نظامى الهى، به وضوح مشاهده كرد؛ چه در عقيده، كه قائل به ضرورت حكومت دين بوده‌اند و چه در عمل كه اگر فرصتى مى‌يافتند، اقدام به تأسيس حكومت دينى مى‌نمودند.

در بحث ضرورت اصل حكومت دينى، علماى اسلامى، چه شيعه و چه سنى اتفاق نظر دارند و كمتر كسى را مى‌توان يافت كه به لزوم تأسيس حكومت دينى قائل نباشد؛ چنانچه ابن ابى الحديد معتزلى در شرح خطبه 40 نهج البلاغه مى‌نويسد: «علماى علم كلام همه مى‌گويند: امامت واجب است، مگر آنچه از «ابى بكر اصم» از قدماى اصحاب ما، نقل شده كه مى‌گويد: درصورتى‌كه مردم به انصاف رفتار نموده و به يكديگر ستم روا ندارند، امامت و رهبرى لازم نيست ... و اما راه اثبات وجوب امامت چيست؟ بزرگان ما از علماى بصره‌