با اين ديد، زندگى امير المؤمنين، با زندگى امام مجتبى، با زندگى حضرت ابا عبد الله، با زندگى هشت امام ديگر- تا دويست و شصت- يك حركت مستمر است. اين را بنده در آن سال متوجه شدم، و با اين ديد وارد زندگى آنها شدم، يك بار ديگر نگاه كردم و هر چه پيش رفتم، اين فكر تأييد شد.

البته بحث در اين باب، در گنجايش يك مجلس نيست، وليكن توجه به اين زندگى مستمر اين عزيزان معصوم و بزرگوار- از هل بيت رسول خدا- با يك جهت گيرى سياسى همراه است، قابل اين است كه به عنوان يك فصل جداگانه، مورد عنايت قرار بگيرد؛ و بنده امروز به اين مطلب خواهم پرداخت.

در پيام سال گذشته، به مبارزه حاد سياسى در زندگى ائمه و در زندگى امام هشتم اشاره كردم. امروز ان شاء الله مايلم اين جمله را با قدرى شرح و تفصيل عرض كنم.

* مبارزه سياسى ائمه عليهم السلام‌

اولًا مبارزه سياسى- يا مبارزه حاد سياسى- كه ما به ائمه عليهم السلام نسبت مى دهيم، يعنى چه؟ منظور اين است كه مبارزات ائمه معصومين عليهم السلام، فقط مبارزه علمى و اعتقادى و كلامى نبود- از قبيل مبارزات كلامى‌يى كه شما در طول همين مدت، در تاريخ اسلام مشاهده مى كنيد؛ مثل معتزله، اشاعره و ديگران- مقصود ائمه از اين نشستنها وحلقات درس و بيان احاديث و نقل معارف و بيان احكام، فقط اين نبود كه يك مكتب كلامى يا فقهى را كه به آنها وابسته بود، صد در صد ثابت كنند و خصوم خودشان را مفهم كنند؛ چيزى بيش از اين بود.

همچنين ائمه (عليهم السلام) يك مبارزه مسلحانه هم- از قبيل آن چيزى كه انسان در زندگى جناب زيد و بازماندگانش، و هنچنين‌