مقابل بكوشد، و طرفين با چنين تعهدى، به دادوستد پرداخته و هر كدام متعهد مى‌گردد كه نسبت به ديگرى كارى را انجام دهد.[1]

بيعت در اعصار پيش از اسلام‌

بيعت كه يك نوع عهد و پيمان با رئيس است از آداب و رسوم عرب پيش از اسلام بوده و هرگز اسلام مبتكر و پايه‌گذار آن نبوده است، و چون چنين عهد و پيمانى به نفع اجتماع مى‌باشد، اسلام آن را امضا كرده و آن را از عقود لازم شمرده، كه عمل به آن واجب و نقض و شكستن آن حرام مى‌باشد.

مردم مدينه در سال‌هاى يازدهم و دوازدهم هجرت در «عقبه» و «منى» دو بار با پيامبر گرامى صلى اللّه عليه و اله و سلم بيعت كردند و پيمان بستند كه براى خدا شريك قائل نشوند، دزدى نكنند، و از فحشاء دورى كنند و ....[2] در پيمان دوم گام فراتر نهادند، و با پيامبر پيمان بستند كه از وجود او دفاع كنند، همچنان كه از فرزندان خود دفاع مى‌نمايند.[3] مردم مدينه، به همان مفهوم بيعت كه پيش از اسلام كه با سران‌

[1] - مقدمه، ابن خلدون، ص 174.

[2] - سيره ابن هشام، ج 1، ص 131.

[3] - سيره ابن هشام، ج 1، ص 438.