آن حضرت زمانى‌كه اولين دولت اسلامى را در مدينه تشكيل مى‌دهد، سمت و سوى برنامه‌هاى اجرايى، اقتصادى، سياسى و اجتماعى را، در جهت «اخلاق» و «پرورش مكارم اخلاقى» قرار مى‌دهد. چنان‌كه مى‌فرمود: «بر شما اخلاق ستوده لازم است؛ همانا خداوند مرا بدان‌ها مبعوث فرمود».[1]

از اينجا بحث «سياست فاضله» يا «سياست اخلاقى» در اسلام مطرح مى‌شود؛ يعنى، سياست از معناى عاميانه و سودانگارانه، به مفهوم درست و غايت‌گرايانه (انسانى) سوق داده مى‌شود. در فرهنگ معين آمده است: «سياست فاضله، سياستى است كه موجب تكميل اخلاق و سعادت انسان‌ها مى‌شود». از ديدگاه امام خمينى:

«سياست، به‌معناى اينكه جامعه را راه ببرد و هدايت كند به آنجايى كه صلاح جامعه و صلاح افراد است. اين در روايت ما، براى نبى اكرم صلّى اللّه عليه و اله با لفظ سياست ثابت شده است.

در آن روايت هم هست كه پيامبر اكرم مبعوث شد كه سياست امت را متكفّل باشد».[2]

آيت اللّه مكارم شيرازى مى‌نويسد:

«سياست مديريتى است كه حاكم بر زندگى دسته‌جمعى و گروهى انسان است. اگر اين مديريت، جهت‌گيرى‌اش به سوى قرب الهى و تربيت نفوس انسانى باشد، سياست اسلامى مى‌شود».[3]

در واقع مى‌توان «اخلاق» را در «سياست فاضله» متبلور نمود و به كمك آن، راهبردهاى مناسبى براى رسيدن به كمال و سعادت واقعى، تثبيت مكارم اخلاقى و رفع رذايل و موانع كمال و هدايت اتخاذ كرد. اخلاق در اسلام بدان جهت اهميت دارد كه با ايمان به خدا و وحى، معنا مى‌يابد و در تمامى ابعاد و زواياى زندگى انسانى- سياست، اجتماع، فرهنگ، اقتصاد و ...- جارى و سارى است. معيار فضيلت‌

[1].« عليكم بمكارم الاخلاق فانّ اللّه عزّ و جل بعثنى بها»: محمد بن حسن حرّ عاملى، وسائل الشيعه، ج 2، ص 13، ح 1328؛ محمد بن حسن طوسى، امالى، ص 477، ح 1043.

[2]. روح اللّه،[ امام‌] خمينى، صحيفه نور،( تهران: مركز مدارك فرهنگ انقلاب اسلامى، 1361)، ج 13، ص 216.

[3]. محمد مهدى باباپور، سياست و حكومت در نهج البلاغه،( قم: تهذيب، 2379)، ص 16.